(ნაწილი მესამე)
მასწავლებლობა შემოქმედებაა, რომელიც მასალის გარეშე წარმოუდგენელია. მასალა ან კარგად მოგვყვება ხელში ან – არა და ამიტომაც ხშირად ჩვენს გვერდზე მის ადგილს ვერ ვპოულობთ. შემოქმედი და ჭეშმარიტი ოსტატი ისაა, ვინც უცნაური მასალისაგან დიდი შრომის ფასად ოდესმე შედევრს ააკაშკაშებს, ღირებულ საგანს შექმნის – ყველასთვის საჭიროს და სასარგებლოს.
მსოფლიოს ახსოვს ენ სალივანი (Johanna Mansfield Sullivan Macy 1866-1936), ამერიკელი მასწავლებელი, რომელმაც შექმნა მთელი მეთოდოლოგია ერთდროულად სმენისა და მხედველობის არმოქნე ბავშვებთან მუშაობისთვის.
თავად ხუთი წლის ასაკში თვალის გადამდები დაავადებით მხედველობის დაკარგვის გამო დედით ობოლი ენ სალივანი განათლების მიღებას აგრძელებს პერკინსის უსინათლოთა სკოლაში (Perkins School for the Blind), რომლის დამთავრების შემდეგ, 20 წლის ასაკში, იმედიანი და სერიოზული, იგი თავის ადგილსა და როლს 7 წლის, ერთდროულად უსინათლო და სმენის არმქონე ჰელენ კელერის გარემოცვაში პოულობს და მისი პედაგოგი ხდება.
წარმოდგენაც კი ძნელია, თუ როგორ შეიძლება იქცეოდეს აღზრდის არმქონე უსინათლო და უსმენო გოგონა, რომელიც სამყაროს მხოლოდ ხელების საშუალებით აღიქვამს და ამავე ხელებით ედება ყველას და ყველაფერს – მიწასა თუ საკვებს, ტალახსა თუ სიცოცხლისათვის საშიშ საგნებს, ნაცნობსა და უცნობს ერთდროულად. ხელები მისი თვალებია, ყურებიც, ფანტაზიაცა და წარმოსახვაც, კოვზიც, ჭიქაც… იქამდე, ვიდრე გადაშლილი წიგნი გახდება და მასში საკუთარ თავს არ ამოიკითხავს.
მასთან როგორ მოვიქცეოდით? რა იქნებოდა ჩვენი მიზანი – ის, რომ კოვზით ჭამა გვესწავლებინა თუ წიგნების წერა შთაგვეგონებინა?
ჩვენდა გასაოცრად, არაადამიანური ძალისხმევის ფასად ენ სალივანმა ორივე მიზნის მიღწევა შეძლო. მისი სასწავლო გეგმა მოიცავდა მკაცრ გრაფიკს, რომელსაც შესავლის სახით ერთვოდა ახალი სალექსიკონო სიტყვები; მიდგომებსა და სტრატეგიებს ხშირად ცვლიდა, თუკი ჰელენ კელერთან მათ შეუსაბამობას აღმოაჩენდა. ლექსიკას ასწავლიდა პირადი ინტერესიდან გამომდინარე, თითოეულ სიტყვას გოგონას ხელისგულზე ასო-ასო გამოწერდა. ისე, რომ ექვსი თვის მანძილზე 575 სიტყვა შეასწავლა, ასევე ნაწილობრივ დაამახსოვრებინა გამრავლების ტაბულა და ბრაილის სისტემა. ენ სალივანმა ჰელენის მშობლები დაარწმუნა, რომ გოგონა სრულყოფილი განათლების მისაღებად პერკინსის სკოლაში გადაეყვანათ. 1888 წელს იგი, ჰელენთან ერთად ბოსტონს გაემგზავრა. ახლა იქ აგრძელებს მის განსწავლას და შესანიშნავი პროგრესის წყალობით სახელსაც მოუხვეჭს. ისე, რომ ჰელენი სკოლის საჯარო სიმბოლო და მისი სახელის, პოპულარობისა და ფინანსების შესამჩნევი ზრდის წყარო ხდება, ხოლო თვით სკოლა ქვეყნის მასშტაბით უსინათლოთა საუკეთესო სკოლის სახელს იძენს. ჰელენის პლაგიატორობაში დადანაშაულების გამო შეურაცხყოფილი ენ სალივანი ტოვებს პერსინსის სკოლას, თუმცა აგრძელებს რედკლიფის კოლეჯის დიპლომის მოსაპოვებლად გოგონას ასისტირებას. Radcliffe College.
1905 წელს სალივანი ჰარვარდის უნივერსიტეტის ინსტრუქტორზე ქორწინდება. იგი მაშინაც კი არ ტოვებს თავის მოწაფეს, უფრო მეტიც, მეუღლეს სთხოვს, მას შრომების გამოქვეყნებაში დაეხმაროს. 9 წლის ერთჭერქვეშ თანაცხოვრების შემდეგ ოჯახი სიმტკიცეს კარგავს, ხოლო 1920 წელს ჯოზეფ ალბერტ მეისი საბოლოოდ უჩინარდება. ენ სალივანი ცხოვრების ბოლომდე მეუღლის გარეშე, ჰელენთან ერთად აგრძელებს არსებობას.
1932 წელს ენ სალივანი და ჰელენ კელერი შოტლანდიის საგანმანათლებლო ინსტიტუციის საპატიო სტიპენდიას იღებენ. საპატიო ხარისხებს მოიპოვებენ ტემპლის უნივერსიტეში, ხოლო 1955 წელს ენ სალივანი ჰარვარდის უნივერსიტეტის საპატიო ხარისხის მფლობელიც – honoris causa ხდება.
„სასწაულმოქმედი“ (The Miracle Worker ) – იმ ფილმის სახელწოდებაა, რომელიც უილიამ გიბსონმა ჰელენ კელერის ავტობიოგრაფიული წიგნის, „ჩემი ცხოვრების“ The Story of My Life მიხედვით ენ სალივანის შესახებ 1962 წელს გადაიღო და მათი ცხოვრების ურთულესი გზა აღწერა. ეს არის მეოცე საუკუნის 40-იან წლებამდე მომხდარი ისტორია, რომლის მთავარი პერსონაჟები ამტკიცებენ, რომ მოზარდისთვის, რომელიც ერთდროულად თუნდაც უსინათლო და სმენის არმქონე იყოს, წარმატებისთვის გზა მხოლოდ მაშინ არის ხსნილი, როდესაც მას მასწავლებელი შთააგონებს, რომ მიუღწეველი არაფერია; როდესაც იგი ენის მთელი ლექსიკონიდან მხოლოდ ერთ სიტყვას – „შეუძლებელს“ ამოიღებს და მის გარეშე მიიტანს მოწაფის აზრამდე, გულამდე, შეგრძნებამდე.
ფილმი მეორედ 2000 წელს გადაიღეს. იგი ინგლისურენოვანია და ქართულად ჯერ არ თარგმნილა.
ასევე ინგლისურენოვანია 1962 წელს გადაღებული ფილმიც, რომლის ლინკიც აქვეა:
https://www.youtube.com/watch?v=zZsgEQaogVg[1]
არსებობს დაახლოებით მსგავსი სცენარის მიხედვით 2013 წელს შექმნილი ფილმი „ჩემი სამყარო“, რომლის სცენარის ავტორი თურქი რეჟისორი, უღურ იუჯელია. ფილმი ქართულად უკვე ნათარგმნია. თავად განვსაჯოთ, რა არის მათში სიმართლე და რა – გამონაგონი: https://net.adjara.com/Movie/main?id=10241
ფაქტი ერთია, პალიტრაზე ფუნჯის ერთმა არასწორმა მონასმმა შეიძლება ტილოს ძალა დაუკარგოს, ერთმა ყალბმა ბგერამ – მელოდიას განვითარება წაართვას, ერთმა არასწორმა არქიტექტურულმა გათვლამ – სავალალო თუ ფატალური შედეგები გამოიწვიოს. მასწავლებლებმაც თეორიულად იციან, რომ მათ მიერ ნათქვამი ერთი სიტყვა ან ქმედება ზოგჯერ დაახლოებით ბოლო მაგალითის ბადალი შედეგების მომტანია და, ამის მიუხედავად, მაინც ჭირს ისე მოღვაწეობა, რომ ყოველ ბავშვში დავტოვოთ კვალი ნათელი. არადა, თურმე შესაძლებელია და თანაც როგორ!
სასარგებლო რესურსები:
- https://en.wikipedia.org/wiki/Anne_Sullivan
- https://en.wikipedia.org/wiki/Helen_Keller
