„მივაბიჯებ ტყეებსა და ველებში, სწორედ ისე, როგორც მსურს!“

73  წლის პეპი გრძელწინდას მარადიული ბავშვობა

როგორ უნდა მოიქცეთ, თქვენი  კალენდარი თუ ჩამორჩა?  რა თქმა უნდა, პეპის მსგავსად, ღირშესანიშნავი თარიღები მაშინ აღნიშნოთ, როდესაც მოახერხებთ („კალენდრის ხელოსანთან“ მისვლას კი ყოველთვის მოასწრებთ).

დღესასწაულები იმსთვის არსებობს, საყვარელი ადამიანები რომ გავახაროთ და სულაც არ არის საჭირო წესებისა თუ განრიგის დაცვა. გახსოვთ, სიხარულის კუნძულიდან დაბრუნებულმა პეპიმ მთელი ღამე გაათენა  მეგობრებისთვის გამოტოვებული საშობაო ზეიმი რომ „აენაზღაურებინა:“ სახლისკენ მიმავალი ბილიკები ნამქრისგან გაათავისუფლა, სამზარეულოს შუაგულში დიდი, ლამაზი ნაძვის ხე დადგა, ღუმელში ცეცხლი ააგიზგიზა, ღვეზელი გამოაცხო, მაგიდაზე თხლად დაჭრილი შაშხი, ძეხვი და სხვა ნუგბარი დაალაგა, ცხენს – საკუჭნაოში, მაიმუნ ნილსონს კი ნაძვის ხეზე, ჩვიდმეტი სანთლის გარემოცვაში მიუჩინა ადგილი. არც სჩუქრები დაივიწყა: ზოგი შეკრულა დამალა, ზოგი ბუხრის თავზე დაკიდა. როგორ გაიხარეს ტომმა და ანიკამ! თბილ სამზარეულოში მოკალათებულები, გემრიელად ილუკმებოდნენ და გაიძახოდნენ: რა კარგია, პეპის ვილაში დრო რომ ჩამორჩა, თორემ წელს საშობაო ნაძვის ხეს ვეღარ ვნახავდითო!

პეპი ადამიანების გახარების  მართლაც უბადლო ოსტატი იყო.

გადავწყვიტე, გაფუჭებული კალენდარით მეც მესარგებლა და მრგვალი თარიღებისა თუ იუბილეებისთვის გვერდი ამევლო. ამიტომ 21 მაისს კი არა, „არდაბადების დღეზე,“ თქვენთან ერთად  გავიხსენებ ჭორფლიან, წითურ გოგონას აპრეხილი ნაწნავებით, 73 წლის რომ გახდა და…  ჯერაც არ გაზრდილა.

პეპილოტა ვიქტუალია რულგარდინა გრძელწინდა.

პაჭუა ცხვირი ჭორფლით დასწინწკვლოდა, პირი ლამის ყურებამდე ჰქონდა გახეული. როცა გაიცინებდა, კბილები თეთრად  უელავდა. თავისივე შეკერილი ლურჯი კაბა ეცვა, ალაგ-ალაგ წითელ ნაკუწებჩადგმული (ეტყობოდა, ნაჭრი  არ ეყო), წვრილ კანჭებზე სხვადასხვა ფერის გძელი წინდები ეცვა, ერთი ყავისფერი, მეორე შავი.

ჩვეულებრივი გმირი ნამდვილად არ გახლდათ, ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ, მხიარულების კუნძულის პრინცესა იყო და ღირშესანიშნავი მშობლები ჰყავდა: დედა ანგელოზი, მამა ზანგების მეფე! მიუხედავად იმისა, რომ სკოლაში არ დადიოდა,  წერა-კითხვა და ანგარიში არ იცოდა და საზოგადოებაში მიღებულ წესებსაც არ იცავდა, საოცრად სხარტი, სამართლიანი და, რაც მთავარია, კეთილი ადამიანი იყო. „დიახ, პეპის ვენდობი, ის იქნებ ყოველთვის თავაზიანად არ იქცევა, სამაგიეროდ ოქროს გული აქვს, ეს კი ყველაფერს ნიშნავს!“ – ეუბნებოდა ანიკას და ტომის დედა სკეპტიკურად განწყობილ მეზობლებს და საკუთარ შვილებს დაუფიქრებლად აყოლებდა მხიარულების კუნძულზე ოკეანის გავლით სამოგზაუროდ მიმავალ პეპის.

წაკვითხისთანავე  შეგვიყვარდა და მოგვინდა მისთვის მიგვებაძა – მასავით გვესაუბრა, გვევლო და დაუჯერებელი ამბები  შეგვეთხზა. პირველივე აბზაცებიდან მოვიხიბლეთ, იმიტომ, რომ რასაც მოისურვებდა, იმას აკეთებდა, ვილა „ყიყლიყოში“ მარტოდმარტო ცხოვრობდა და არავინ აიძულებდა შუა თმაშის დროს დაეძინა ან თევზის ქონი მაშინ დელია, როდესაც კანფეტის კნატუნი ყველაფერს ერჩივნა. გრადა ამისა,  ეფრაიმ გრძელწინდას ასულს შთამომავლობით ფანტასტიკური ფიზიკური  ძალაც გადასცემოდა: ცხენს ხელში აიყვანდა და ისე დაატარებდა, ცირკის ცნობილ მძლეოსნებს ამარცხებდა, ხარს რქებს ამტვრევდა, პოლიციელებს სახლიდან კინწისკვრით აძევებდა, მძარცველებს კარადის თავზე ტომრებივით ყრიდა. პატარებსა და სუსტებს ნამდვილმა გმირმა თითქოს ბეწვზე მოგვისწრო, ოპტიმიზმით აგვავსო და საკუთარ შესაძლებლობებში დაგვარწმუნა. თუმცა ისიც უნდა აღვნიშნოთ, პეპი დაუნდობელი მოძლადე არასდროს რომ ყოფილა, პირიქით, დამარცხებულების მიმართ დიდსულოვნებით გამოირჩეოდა –  გასაძარცვად მისულ ქურდებს დანაშაულის გამოსასყიდად გათენებამდე აცეკვებდა, ბოლოს კი გემრიელად დაანაყრებდა და ასაჩუქრებდა კიდეც (ის ხომ „ტროლივით მდიდარი“ გახლდათ, ოქროთი სავსე ჩემოდანს ინახავდა ნახევრადდანგრეულ ვილა „ყიყლიყოში“).

პეპის ტყუილებსაც იოლად ვპატიობდით, იმიტომ, რომ ჩვენს მეგობრობას ამით არაფერი  აკლდებოდა. გარდა ამისა, გამომგონებლობის უტყუარი მიზეზიც ვიცოდით –  „დიდხანს ცხოვრობდა კონგოში, სდაც დილიდან დაღამებამდე ტყუილებს ფქვავენ.“ ამიტომ გულიანად ვიცინოდით, როდესაც გვარწმუნებდა:

ბრაზილიაში ისე არავინ გამოვა სახლიდან, თავზე კვერცხი თუ არ წაიგლისაო;

არგენტინაში ბავშვებს საშინაო დავალებებს არ აძლევენ, ამიტომ ჩუმად იპარებიან კარადაში გაკვეთილების სასწავლად და ვაი მისი ბრალი, ვისაც დედა შეუსწრებსო;

ისეთი სკოლა ვიცი, რომელშიც კანფეტების ფაბრიკიდან  საგანგებო მილია გაყვანილი და მოსწავლეები მთელი დღე ფერად-ფერად კანფეტებს აკნაწუნებენო;

ამერიკაში ერთ გუბეს ვერ ნახავ თავისუფალს, ბავშვები მთელი დღე იქ სხედან, ზამთარში კი,  როცა გუბეები იყინება, თავები რჩებათ ამოყოფილი და დედებს ხილის წვენი და გუფთა იქ მიაქვთ თავიანთი შვილებისთვისო;  

სამხრეთ აფრიკაში ბავშვს სიცხე აუწევს თუ არა, მაშინვე ჭაღზე ფეხებით ჩამოჰკიდებენ და მანამდე აქანავებენ ვიდრე არ გამოჯანმრთელდებაო!

პეპის უცნაურობები მხოლოდ შეთხზული ამბებით როდი ამოიწურებოდა: ფეხებს ბალიშზე შემოაწყობდა და თავზე საბანწაფარებულს ეძინა, კიბეზე თავდაყირა ჩადიოდა, ფეხსაცმელებს პურის თეფშზე ალაგებდა, ქვაბში მოთუხთუხე კერძს ქოლგის ტარით ურევდა,  რომ დანაყრდებოდა, დარჩენილ რძეს ყურში ისხამდა, თაფლაკვერების ცომს კი  პირდაპირ იატაკზე აბრტყელებდა და ჭრიდა. რჩევებიც უნიკალური იცოდა: დღეს თუ არ წახვედით, ხვალ ვეღარ მოხვალთო; თუ გინდა, გაიგო, რომელია პორტუგალიის დედაქალაქი, ადექი და მისწერე პორტუგალიელებს, სიამოვნებით გაცნობებენო; კაცს მუცელი რომ ასტკივდება, ცხელი ტილო უნდა დაღეჭოს ან ცივი წყალი გადაისხას თავზეო;

ვინ მოთვლის,  კიდევ რამდენი უცნაურობის გახსენება და ჩამოთვლაა შესაძლებელი. პეპის გარშემო ხომ ნამდვილი თავგადასავლები ხდებოდა, ამიტომ მისი მეგობრები: ცხენი, მაიმუნი, ანიკა და ტომი დროს მშვენივრად ატარებდნენ. პეპის „გვერდით ყოფნა“ ჩვენც არანაკლებ გვახარბდა – მისი სიკეთე და უანგარო მეგობრობის უნარი – გადამდები, სამყაროზე წარმოდგენები კი საოცრად მიმზიდველი იყო. ჟღალთმიან გოგონასთან მიჯაჭვულობა დიდობაშიც გაგვყვა. დღესაც, ნაცნობ გვერდებს გადავხედავთ თუ არა, თითქოს გართობისა და ცელქობის ბილეთი ავიღეთო, ბავშვობაში ვბრუნდებით. ისევ გვჯერა, რომ ყველაზე წარმოუდგენელი ოცნებაც შეიძლება ახდეს!

Pippi Långstrump

პეპი ასტრიდ ლინდგრენის ქალიშვილიმა, კარინმა გამოიგონა, როდესაც ფილტვების ანთება ჰქონდა და დედა ყოველ საღამოს ზღაპრებს უყვებოდა. ერთხელაც უთქვამს, მოდი, პიპი გრძელწინდაზე მიამბეო, – თავისთავად და მოულოდნელად მოსვლია თავში ეს უცნაური სახელი.

ასე გაჩნდა დაუმორჩილებელი გოგონა Pippi Långstrump – დიახ პიპი, და არა პეპი, როგორც ეს პოსტსაბჭოთა ქვეყნებში რუსულმა თარგმანმა დამკვიდრდა. საქმე იმაში გახლდათ, რომ პეპის შესახებ წიგნების მთარგმნელს ლილიანა ლუნგინას ასტრიდ ლინდგრენისთვის უთხოვია, რუსულ ენაში სკაბრეზული კონოტაციის თავიდან ასაცილებლად სახელს შევცვლიო. ლინდგრენი დასთანხმებულა და ჩვენც, როგორც ყოველთვის, საერთო საბჭოთა ქვაბში მოვიხარშეთ – ჟღალთმიანი გოგონა პეპიდ გაგვეცნო.

იმედი მაქვს, ოდესმე ჩვენი შვილებიც იხილავენ ახალ გამოცემას ორიგინალური სახელითა და სათაურით. განა ცოტა შეცდომა გამოგვისწორებია?! აკი, მთარგმნელებისა თუ გამომცემლების ძალისხმევით დავიბრუნეთ ალან მილნის ვინი ფუუჰი – ვინი პუხის ნაცვლად, ლუის კეროლის ელისი – ალისას მაგივრად, ისიც შევიტყვეთ, რომ ფრენკ ბაუმის „ოზის ჯადოქარის“ მთავარი გმირი დოროთი ყოფილა და არა ალექსანდრე ვოლკოვისეულ თარგმანში სახეშეცვლილი ელი. მოთმინებით დაველოდოთ პიპის დაბრუნებასაც, განა სად გვეჩქარება, მას ხომ  „ბავშვად დარჩენის აბები“ აქვს გადაყლაპული და რაც არ უნდა ერქვას, მის გვერდით ყოველთვის და ყველგან მხიარულეად ვიქნებით.