ხუთშაბათი, მარტი 28, 2024
28 მარტი, ხუთშაბათი, 2024

SIMPLE- ფინური განათლების ხიბლი

რამდენიმე წლის განმავლობაში ფინეთში მცხოვრებმა ამერიკელმა მასწავლებელმა – ორი წიგნის: Lost in Finland და Teach Like Finland: 33 Simple Strategies for Joyful Classrooms ავტორმა და ბლოგერმა, ტიმ უოკერმა – დაადგინა, რატომ  ხიბლავს მსოფლიოს ფინეთის განათლების სისტემა. პასუხი ამ კითხვაზე უფრო მარტივი აღმოჩნდა, ვიდრე ვინმეს წარმოედგინა.

„19 წლის რომ ვიყავი და ჩემს ფინელ შეყვარებულს ჯერ კიდევ არ ჰქონდა ჩემი ცოლის სტატუსი, ჰელსინკში ჩავედი და მის ნათესავებს ვესტუმრე. პოტენციურმა სიდედრმა ეგრევე მკითხა: „რა მოგწონთ ყველაზე მეტად ფინეთში?“ დიდხანს არ მიფიქრია, ვუპასუხე, რომ ქვეყნის სიმარტივე მომწონდა. სიდედრი მოიღუშა. როგორც ჩანს, ასეთმა განმარტებამ გაანაწყენა, მაგრამ დავარწმუნე, რომ მის სამშობლოსადმი კრიტიკულად განწყობილი სულაც არ ვიყავი – ფინეთი ჩრდილოეთის ქვეყანაა. ამიტომ განვუმარტე, რომ ჩემზე დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა საუნებისა და საზაფხულო აგარაკების რაოდენობამ, ახალბედა მშობლებისთვის აუცილებელი ნივთების სასაჩუქრე კომპლექტმა და ტყე-ველზე თავისუფლად გადაადგილების შეუზღუდავმა შესაძლებლობამ. ფინეთი ქვეყანაა, სადაც ადამიანებმა იციან, როგორ უნდა იცხოვრონ უბრალოდ და კარგად.

2013 წელს ბოსტონიდან ფინეთში გადმოვბარგდი. მაშინ ფინურ სკოლებზე არაჩვეულებრივ შეფასებებს ვისმენდი და მეგონა, რომ ამ ქვეყანას და მის წარმატებულ მოსწავლეებს საერთაშორისო აღიარება ძვირადღირებულმა სასწავლო აღჭურვილობამ და სწავლების უახლესი მეთოდების დანერგვამ მოუტანა. თუმცა, როგორც კი ჰელსინკში დაწყებითი სკოლის მასწავლებლად დავინიშნე, ეს მცდარი წარმოდგენა გამიქარწყლდა.

გავიდა დრო და ფინური განათლების სისტემის აღწერისთვის ექვსასოიანი აკრონიმი შევადგინე – SIMPLE (უბრალო). ის ასე იშიფრება: Sensible (გონივრული), Independent (დამოუკიდებელი), Modest (მოკრძალებული), Playful (მხიარული, თამაშ-თამაშით), Lowstress (დაბალსტერსიანი), Equitable (თანასწორუფლებიანი).

Sensible (გონივრული)ფინეთში მოსწავლეთა წარმატება რიგი საბაზისო მეთოდებით მიიღწევა. მაგალითად: სასკოლო დღის მანძილზე ყოველი 45 წუთის შემდეგ მოსწავლეები 15 წუთს ისვენებენ. მრავალი კვლევა ცხადყოფს, რომ ხანგრძლივი დასვენება სკოლაში ხელს უწყობს მოსწავლეთა აქტიურობას გაკვეთილის მსვლელობისას.

ფინეთი არის ქვეყანა, სადაც მოსწავლეებს, მათი სოციალურ-ეკონომიკური სტატუსის მიუხედავად, უფასო და ნოყიერ სადილს აჭმევენ. ასევე, უფასოა სკოლაში დაგეგმილი კლასგარეშე აქტივობები: ექსკურსიები, მუზეუმებში სტუმრობა და სხვა. უფასოა სახელმძღვანელოები, საკანცელარიო მასალა, ნოუთბუქები და პლანშეტები. საჭიროების შემთხვევაში ბავშვებს უფასოდ ემსახურება სკოლის ავტობუსი.

ფინური სკოლების 90% ჩართულია ეფექტიან პროგრამაში (KiVa), რომელიც  თანატოლებში ხულიგნობასა და სასტიკი მოპყრობის წინააღმდეგაა მიმართული.  საქმე ისაა, რომ სკოლის მასწავლებლები ბავშვების კონფლიქტებში ნაკლებად ერევიან და  ცდილობენ, ყველა მხარემ პრობლემა საუბრით მოაგვაროს. საკუთარი თავის სიტყვიერად დაცვას ბავშვები სკოლაში სწავლობენ. ფინეთში ბავშვებზე არ ამბობენ – „ეს სულელია, დებილია, იდიოტია, მას არაფერი ესმის“, აგრესიულ ბავშვზეც კი არავინ იტყვის, რომ ის აგრესიულია, იტყვიან, რომ ის „ზედმეტად აქტიური ან მოჩხუბარია“.

ფინეთის სკოლების 70% ნაციონალურ ინიციატივაში – „მოძრავ სკოლაშია“ ჩართული. პროგრამა ბავშვთა ფიზიკური აქტივობის გაზრდას ემსახურება.

Independent (დამოუკიდებელი) – ჰელსინკში ახალგადასული ვიყავი, როდესაც ბავშვებთან დაკავშირებულმა რამდენიმე ფაქტმა გამაოგნა. მცირე ასაკის ბავშვები უფროსების მეთვალყურეობის გარეშე ქალაქში მოძრაობენ. სკოლაშიც მასწავლებელი არავის დაჰყვება ფეხდაფეხ. მოსწავლეები თვითონ ჩადიან და სადილობენ სასადილოში. სკოლიდანაც მარტოები ბრუნდებიან შინ. მსგავსი რამ ჩემს ქვეყანაში არ ხდებოდა… ფინურ სკოლებში მასწავლებლები მოსწავლეებს ბევრ თავისუფლება ეძლევათ. მასწავლებელს შეუძლია ბავშვს პროექტის შესრულება დაავლოს, მაგრამ ამას ჩაბარების ზუსტი ვადა არ ჰქონდეს. არ აქვს მნიშვნელობა დედლაინს. სწავლების ასეთი პრაქტიკა არა მხოლოდ ადგება შემოქმედებით პროცესს, არამედ ბავშვს კრიტიკული აზროვნების უნარებსაც უვითარებს.

ფინეთის სკოლის სისტემა განთქმულია იმით, რომ მასწავლებელს, როგორც საქმის პროფესიონალს, უსაზღვროდ ენდობიან. კლასებში მასწავლებლებიც არ არიან რაიმეთი შეზღუდულები. ეს მათთვის მნიშვნელოვანი ფაქტორია და ერთ-ერთი მიზეზიც იმისა, რომ პროფესიაში დიდხანს დარჩნენ.

ბავშვის დამოუკიდებლობის საკითხი დღის წესრიგში სკოლამდე დგება. ის მარტო სეირნობს ეზოში, თვითონ ცდილობს ჩაიცვას ტანსაცმელი. მოზარდობის ასაკში, რასაკვირველია, დამოუკიდებლობასთან დაკავშირებული რისკფაქტორები და „აკრძალული ხილის“ დაგემოვნების სურვილი ეზრდება, მაგრამ უფროსი თაობა ამის მოგვარებას არა დაშინებითა და ჩხუბით, არამედ საუბრებით, განმარტებებით ცდილობს. ალკოჰოლის, თამბაქოს, ნარკოტიკების შეთავაზება ბავშვებისათვის კანონით იკრძალება.

მშობლებს მიაჩნიათ, რომ სკოლამ ბავშვს, დამოუკიდებლად ცხოვრება უნდა ასწავლოს. დამოუკიდებლად ცხოვრება კი საღ აზროვნებას უკავშირდება. აზროვნების უნარების განვითარება ფინური განათლების სისტემის ძირითადი ამოცანაა. სკოლაში არავის აინტერესებს საზეპიროების და ფორმულების დაზუთხვა. მთავარია, ბავშვმა ისწავლოს, როგორ უნდა ისარგებლოს ლექსიკონებით, ტექსტებით, ინტერნეტით, პლანშეტებით, ანუ იმ რესურსით, რაც მიმდინარე პრობლემების გადაჭრაში დაეხმარება.

Modest (მოკრძალებული) – როდესაც ფინეთში საცხოვრებლად გადავედი, მეგონა, რომ სკოლებში უახლოეს სასწავლო მეთოდებს გავეცნობოდი, კლასები საოცრად აღჭურვილი დამხვდებოდა ტექნიკურად, შენობები კი ბრწყინვალედ გარემონტებული იქნებოდა. დარწმუნებული ვიყავი, რომ მსოფლიოში ყველაზე გამართული განათლების სისტემა სწორედ ასეთი უნდა ყოფილიყო – ზედმიწევნით  კეთილმოწყობილი გარემოთი, მაგრამ აღმოვაჩინე, რომ სკოლების უმეტესობა მოკლებულია ამ ელემენტებს. რასაკვირველია, სწავლების მოწინავე მეთოდები, თანამედროვე გაჯეტები და გაპრიალებული სკოლის დერეფნები ფინეთშიც არის, მაგრამ ეს არ არის პირველხარისხოვანი. ფინეთში ყველაზე მთავარი დაბალანსებული სასწავლო გეგმა, კომპეტენტური მასწავლებელი და ის კეთილგანწყობილი სასკოლო გარემოა, რომელიც ბავშვებზე დადებითად ზემოქმედებს. ისინი სკოლაში თავს კომფორტულად გრძნობენ.

Playful (თამაშ-თამაშით)ფინეთში მშობელთა და მასწავლებელთა უმეტესობას მიაჩნია, რომ მცირე ასაკის ბავშვმა თამაშს დიდი დრო უნდა დაუთმოს. სამომავლოდ თამაში ხელს შეუწყობს ბავშვის სოციალურ, ემოციურ და ფიზიკურ განვითარებას. ბავშვების უმეტესობა სკოლაში შვიდი წლის ასაკში შეჰყავთ, მანამდე კი თუკი ბავშვი რაიმეს სწავლობს, მხოლოდ თამაშ-თამაშით.

თამაშით სწავლება დაბალ კლასებშიც გრძელდება. პირველი და მეორეკლასელები საშუალოდ დღეში სამ საათს სწავლობენ. გაკვეთილებს შორის მოკლე შესვენებები აქვთ. როგორც წესი, დღის მეორე ნახევარს ისინი გახანგრძლივებულ ჯგუფებში ატარებენ და დრო თამაშში გაჰყავთ.

ფინელ მოსწავლეებს საშინაო დავალებას იშვიათად აძლევენ. ბავშვებმა კარგად უნდა დაისვენონ, აქ ასეთი წესია. მშობლებმა შვილებთან ერთად გაკვეთილები კი არ უნდა ამზადონ, არამედ თავისუფალი დროის შემთხვევაში მშობლებთან ერთად იარონ მუზეუმში, ლაშქრობაში, აუზზე.

Low-stress (დაბალსტრესიანი) – ბევრ ფინურ სკოლაში ვყოფილვარ და რაც თვალში მომხვედრია, მშვიდი და უშუალო სასკოლო გარემოა. ფინელებმა იციან, რომ სტრესი უარყოფითად იმოქმედებს სწავლებაზე, დაბალსტრესული ატმოსფერო კი ერთნაირად მნიშვნელოვანი იქნება როგორც პედაგოგებისთვის, ისე  მოსწავლეებისთვისაც. მაგალითად, ყველა სკოლა ჩართულია სახელმწიფო ელექტრონულ სისტემა «Wilma»-ში, იგი ელექტრონული დღიურის მსგავსია, სადაც მშობლები პირადი კოდებით შედიან, პედაგოგები კი მისი მეშვეობით მშობლებს ეკონტაქტებიან ბავშვის გაცდენების, მისი სასკოლო ცხოვრების შესახებ. აქვე თავიანთ შენიშვნებს ტოვებენ: ფსიქოლოგი, სოციალური მუშაკი, ექიმი.

Equitable (თანასწორუფლებიანი)

ფინეთში პრაქტიკულად ყველა სკოლა საჯაროა, ძალიან ცოტას თუ ნახავთ კერძოს. ეს უზრუნველყოფს სწავლების მაღალ სტანდარტს. არ აქვს მნიშვნელობა, მოსწავლე ქალაქში ცხოვრობს თუ სოფლად, მას ყველგან აქვს საშუალება ისწავლოს კარგ სკოლაში, იყოს კვალიფიციური მასწავლებლების ხელში, მიჰყვეს გონივრულად შედგენილ სასწავლო გეგმას, აითვისოს ხარისხიანი სასწავლო მასალა და ნორმალურად იკვებოს სკოლის სივრცეში.

მოამზადა ირმა კახურაშვილმა

 

 

 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი