პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

როგორ დავწეროთ პროექტის მიზანი

მასწავლებლის პროფესიული განვითარების ეროვნულმა ცენტრმა 28 თებერვალს დაამტკიცა მასწავლებელთა შიდა შეფასების სტანდარტიზებული ინსტრუმენტი (ბრძანება #39), რომელიც მოიცავს მასწავლებლის საქმიანობის დაწყების, პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინსვლის სქემით დამტკიცებული 29 აქტივობის შეფასებას. აღნიშნულ დოკუმენტში აღწერილი კრიტერიუმებით შეფასდება პედაგოგთა სხვადასხვა ინიციატივა. ამ აქტივობებიდან ვიგებთ, რომ მასწავლებელს 0,5 ქულა ენიჭება იმ შემთხვევაში, თუკი ის შესაფასებლად წარმოადგენს პროექტს (სასწავლოს ან სოციალურს) და მოაგროვებს 36 მაქსიმალური ქულიდან არანაკლებ 22-ს. პროექტების ერთ-ერთი შესაფასებელი კომპონენტი არის მიზნის ფორმულირება. ამ წერილში ჩემს გამოცდილებას გაგიზიარებთ, როგორ დავწეროთ პროექტის მიზანი.

საერთაშორიო ბაკალავრიატის საბაზისო საფეხურს მოსწავლეები პერსონალური პროექტით ასრულებენ, რომელიც სამი ნაწილისგან შედგება: საპროცესო ჟურნალი, პროდუქტი და რეპორტი. 3500 სიტყვიანი რეპორტი გარე შეფასებისთვის მზადდება და მას სხვადასხვა კრიტერიუმებით აფასებს კომპეტენტური კომისია. რეპორტში ყველა მოსწავლემ აუცილებლად უნდა გამოკვეთოს პროექტის მიზანი. მიზნის დაწერა კი მარტივი საქმე არაა, ამიტომაც ადმინისტრაციამ ონლაინ ცენტრში, სადაც განთავსებულია ყველა ის ძირითადი თუ დამატებითი მასალა, რომლითაც ვხელმძღვანელობთ საერთაშორისო ბაკალავრიატის მასწავლებლები, როდესაც ჩვენს მოსწავლეებს ვაკვალიანებთ, ატვირთა რამდენიმეწუთიანი ვიდეორგოლი ინგლისურ ენაზე, რათა აგვიხსნას, როგორ იწერება პროექტის მიზანი. ამ ვიდეოთი საქმე შედარებით გაგვიმარტივდა ( https://nestanratiani.blogspot.com.ee/2017/03/writing-your-goal.html ). იმდენად მომწონს ვიდეოში გამოთქმული რჩევები, გადავწყვიტე, თქვენც გაგიზიაროთ, რადგან ხშირად, სანამ ჩვენს მოსწავლეებს რაიმეს ვასწავლიდეთ, ჩვენც კარგად უნდა გავერკვეთ საკითხში. თანაც ეს ის შემთხვევაა, როდესაც მოსწავლისთვის მიცემული რჩევები ჩვენც გამოგვადგება ჩვენს საქმიანობაში (ყოველ შემთხვევაში მე გამომადგა და, იმედია, თქვენც ამასვე იტყვით). ამაში მაშინ დავრწმუნდი, როდესაც მე თავად ვიყავი პერსონალური პროექტების კოორდინატორი და ვნახე, როგორ უჭირდათ მასწავლებლებს, მხოლოდ ძირითადი დოკუმენტების გაცნობის იმედად, სათანადოდ დაეკვალიანებინათ მოსწავლეები. მას შემდეგ, რაც აიტვირთა ვიდეორგოლი, ბევრი რამ, თუკი მანამდე გაუგებარი იყო, ცხადი გახდა და მასწავლებლებსაც გაუადვილდათ პროექტების ხელმძღვანელობა. ჩვენი სკოლიდან გარე შეფასებისთვის გაგზავნილმა ყველა პროექტმა ზუსტად ის შეფასება მიიღო, როგორი მოლოდინიც მქონდა. მე კი დიდი გამოდილება მივიღე და ერთ რამეს მივხვდი: არაფერი არაა იმაში დასაძრახი, თუკი ჩვენს მასწავლებლებს ჯერ კიდევ არა აქვთ გათავისებული პროექტის წერის კულტურა, ვერ ფლობენ პროექტის ენას. ამ ყველაფრის სწავლა არაა რთული და ეს სწორედ ის ცოდნაა, რომელიც პრაქტიკიდან მოდის. ახლა წარმოგიდგენთ მაგალითებს, რომელიც კარგად აჩვენებს, როგორ უნდა ჩამოვაყალიბოთ პროექტის მიზანი.

მაგალითი პირველი: ჰიპოთეტური პროექტის მიზანია, მატერიალური დახმარება გავუწიო X სკოლას  – წამოწყება ნამდვილად კარგია, აქტუალურიც, მაგრამ პროექტის მიზანი არის საკმაოდ ზოგადი, შეიძლება ითქვას, ბუნდოვანიც. იმისთვის რომ ეს კარგი წამოწყება არ დაზარალდეს, საჭიროა, უკეთ ჩამოვაყალიბოთ მიზანი. მიზნის ფორმულირების მეორე ეტაპი ასე გამოიყურება: შევაგროვო თანხა და შევწირო X სკოლას – ახლა მიზანი უფრო გამოიკვეთა და გამოჩნდა, რომ პროექტი რთულია და ემსხაურება დამაკმაყოფილებელ გამოწვევას. მაგრამ ეს მიზანი ჯერ კიდევ არ ასახავს პროექტის საჭიროებას, დაძლევის გამოკვეთილ ხედვას და მისი გაზომვაც რთულია. ამიტომ მიზნის უკეთ ფორმულირებისთვის ასეთ ვარიანტზე შევჩერდეთ: შევისწავლო მთის სკოლების საჭიროებები, შევაგროვო თანხა, შევიძინო შესაბამისი საჭიროებებზე მორგებული საქონელი და გადავცე მთის X სკოლას მოგროვილი თანხით შეძენილი საქონელი – როგორც ვხედავთ, მიზანში უკვე მკაფიოდაა ჩამოყალიბებული რთული გამოწვევა, რომელიც ეფუძნება კვლევას, მორგებულია საჭიროებებზე, ასახავს პრობლემის მოგვარების გზას.

მაგალითი მეორე: შარშან ჩემმა ერთმა მოსწავლემ მოისურვა პროექტის გაკეთება დაუნის სინდრომის მქონე ბავშვებზე. მოსწავლეს შევთავაზე, დაფიქრებულიყო, თუ რა მიზანი ჰქონდა მის პროექტს. თავდაპირველად მან მითხრა, რომ კარგად შეისწავლიდა ამ სინდრომისთვის დამახასიათებელ ყველა ნიშანს, გამომწვევ მიზეზებს და ა.შ. მიზანი ცუდი არაა, მაგრამ არაა გამოკვეთილი არც პრობლემა და შესაბამისად, ვერც მისი გადაჭრისა და დაძლევის ხერხი და გზები გამოიკვეთებოდა. გადავწყვიტეთ, რომ მოსწავლე დაუკავშირდებოდა შესაბამის ცენტრებს, გამოკითხავდა და დაადგენდა, რა პრობლემების (თუ ასეთები აქვთ) წინაშე დგანან და შემდეგ იფიქრებდა პროექტის მიზნის უკეთ ჩამოყალიბებაზე. აღმოჩნდა, რომ ძირითადი პრობლემა (ბევრ სხვა პრობლემასთან ერთად), რომელიც ასეთი ცენტრების მესვეურებს აწუხებთ, ესაა საზოგადოების ცნობიერების დაბალი დონე. გადაწყდა, მოსწავლის პროექტის მიზანი იქნებოდა დაუნის სინდრომის მქონე ბავშვების შესახებ საზოგადოების ინფორმირება მათი ცნობიერების ამაღლების მიზნით. რა თქმა უნდა, პროექტის მიზანი საკმარისად გამოიკვეთა, მაგრამ მასში მაინც არ ჩანდა ერთი რამ, როგორ მოხდებოდა საზოგადოების ინფორმირება ცნობიერების ამაღლების მიზნით. მოსწავლემ თავად იპოვა გამოსავალი და გადაწყვიტა, გაეკეთებინა ფილმი. პროექტის მიზანი (შევისწავლო დაუნის სინდრომის მქონე ბავშვების საჭიროებები და ამ თემაზე კლასელების დახმარებით გადავიღო ფილმი, რომლის სხვადასხვა სამიზნე ჯგუფებისთვის ჩვენებით ამაღლდება საზოგადოების ცნობიერება) უკვე სრულად აკმაყოფილებდა ყველანაირ გამოწვევას: იყო რთული, მაგრამ მისი განხორციელება შესაძლებლობის ფარგლებს არ აღემატებოდა, მისი წარმატების გაზომვა მოხდებოდა ჩვენების შემდეგ დარიგებული კითხვარებისა და იუთუბზე ატვირთვის შედეგად მიღებული ნახვებისა და კომენტარების მიხედვით, მოსწავლე შეძლებდა პროექტში ჩაერთო კლასელებიც და ეთანამშრომლა განსხვავებულ აუდიტორიასთანაც. ამ პროექტის ხელმძღვანელი გეოგრაფიის მასწავლებელი იყო, თუმცა, როგორც ვხედავთ, არანაირი მნიშვნელობა არა აქვს, რომელი საგნის მასწავლებელი გაუწევს მეთვალყურეობას მოსწავლის პროექტს.

რა განასხვავებს ზოგად, კარგ და ძალიან კარგ მიზნებს ერთმანეთისგან? ზოგადი მიზანი აჩვენებს, რისი გაკეთება მინდა, ხოლო კარგი მიზანი მეუბნება, რისი გაკეთება მინდა და რატომ. ე.ი. თუკი ზოგადი მიზანი ერთნაწილიანია, კარგი მიზანი უკვე ორი ნაწილისგან შედგება. აი ძალიან კარგი მიზანი კი ორზე მეტი ნაწილისგან შედგება და მას სასწავლო დანიშნულებასთან ერთად სირთულეც მეტი აქვს. ეს ყველაფერი, მარტივად რომ ვთქვათ, მიზნის დაწერის პროცესში აისახება გამოყენებულ ზმნებში. პროექტის მიზნის ჩამოყალიბებისას დიდი მნიშვნელობა აქვს, რამდენი და რომელი ზმნები იქნება წინადადებაში, რადგან ზმნა წინადადების ის წევრია, რომელიც მოქმედებას გამოხატავს. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ კარგი მიზანი მოქმედების სიმრავლით და ხარისხით იზომება, ამის გამოხატვა კი წერისას სწორედ ზმნას ეკისრება. რაც მეტი ზმნაა, მოქმედებაც მეტიაა, ე.ი. პროექტის მიზანი რთულიცაა, გამოწვევაც მეტია და მეტი საქმის შესრულების შემდეგ მეტის სწავლაც შეიძლება. ზმნები (საწყისი ფორმით), რომლებიც მიზნის წერისას გამოიყენება შემდეგია: მოძიება, გამოკვლევა, შესწავლა, შექმნა, დაგეგმარება, განვითარება, დახმარება, შესყიდვა და ა.შ. დარწმუნებული ვარ, თქვენ კიდევ უფრო მეტ ზმნას მიამატებთ აქ წარმოდგენილ ზმნებს, როცა ფურცელზე მოქმედების გადატანას მოინდომებთ. ამიტომაც, სანამ პროექტის მიზნის წერას შეუდგებოდეთ, კარგად მოიფიქრეთ, რისი გაკეთება გსურთ, რატომ გსურთ მისი განხორციელება, რა გამოწვევა დგას თქვენს წინაშე, საიდან გაიგეთ და რამდენად ზუსტად იცით, რომ ეს გამოწვევა რელევანტურია, რა მეთოდით დაადგენთ ამას და შემდეგ უკვე როგორ, რა გზებით, ხერხებით და საშუალებებით აპირებთ ამ გამოწვევის დაძლევას. ჩამოწერეთ თითოეული ეტაპის შესატყვისი თითო ზმნა და შემდეგ ამ ზმნების სწორად დალაგებით ააგეთ წინადადება, რომელიც ნათლად გამოხატავს თქვენი პროექტის მიზანს. ჩემი რჩევაა, აუცილებლად წააკითხეთ გარეშე პირს თქვენი ჩამოყალიბებული მიზანი (მე თითქმის ყოველთვის ასე ვიქცევი) და ჰკითხეთ, რამდენად გასაგებია მისთვის, რისი გაკეთება გსურთ. თუკი უცხო პირმა თქვენი წინადადებიდან შეიტყო, რა, რატომ და როგორ გინდათ, ე.ი. თქვენი მიზანი სწორადაა ჩამოყალიბებული.

და ბოლოს ერთი მცირე შენიშვნაც გაითვალისწინეთ, სამი ზმნა აბსოლუტურად საკმარისია ძალიან კარგი მიზნის დასაწერად. ოთხზე მეტი ზმნა უკვე სამოქმედო გეგმაა (to dos) და არა მიზანი. შეეცადეთ, სამოქმედო გეგმის ამსახველი რამდენიმე ზმნა ერთ მთავარ ზმნად გააერთიანოთ, რომლის შემდგომი ჩაშლაც შესაძლებელი იქნება მარტივ მოქმედებებად. მაგალითად, თუკი თანხის მოძიების მიზნით სკოლაში თქვენი დახმარებით მოსწავლეები მოაწყობენ ტკბილეულის ან ხელნაკეთი ნივთების გაყიდვას, ჩაატარებენ საქველმოქმედო კონცერტს, სკოლასთან გაჩერებული მშობლების მანქანების საქარე მინებს გაწმენდენ, ამის ჩაწერა სულაც არაა აუცილებელი პროექტის მიზანში. ინფორმაციის მოძიების ან სხვა საჭირო მიზნით ფეისბუქზე ჩაატარებთ გამოკითხვას, ამობეჭდილ ფრომებს დაარიგებთ სკოლაში, სუპერმარკეტში თუ ქუჩაში, არც ამის მითითება დაგჭირდებათ პროექტის მიზანში. ეს ყველაფერი წვრილად ჩაშლილი სამოქმედო გეგმაა და ამაზე პროექტის სხვა ნაწილში ისაუბრებთ. მიზანში უფრო მთავარია ისაა, ზუსტად განსაზღვროთ, როგორი იქნება პროექტის საბოლოო სახე, ლექციების ციკლი, ფილმი, გასვლითი ღონისძიება, კონცერტი, სპექტაკლი, თანხის უბრალო გადარიცხვა თუ საჩუქრის შეძენა და მისი საზეიმოდ გადაცემა.  ასე პროექტის წერის სტილსაც დაიცავთ და, ეჭვი არ მეპარება, რომ ადეკვატურ შეფასებასაც დაიმსახურებთ.

აქვე წარმოგიდგენთ ჩემი მოსწავლის პროექტს, რომელსაც ფილმის სახე აქვს  (https://nestanratiani.blogspot.com.ee/2017/02/blog-post.html ). აჩვენეთ ფილმი და აუხსნით მოსწავლეებს, რატომ მიიღო გაერომ გადაწყვეტილება, დაუნის სინდრომის დღედ გამოეცხადებინა სწორედ 03.21 და არა სხვა რომელიმე დღე. ჰუმაიმ ფილმი საზოგადოების ცნობიერების ამაღლების მიზნით გადაიღო. მას კლასელებიც (თანადგომით) და ოჯახის წევრებიც (ფინანსებით) მიეხმარნენ, როდესაც საახალწლო ზეიმის მოწყობა გადაწყვიტა დაუნის სინდრომის მქონე ბავშვებისთვის. ფილმის გადაღებისას ჰუმაი მიხვდა, რომ ძალიან დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა დედის გადაწყვეტილებას, რომელიც უარს არ ამბობდა ქრომოსომის გამო განსხვავებულ შვილზე. რადგან ფილმის ჩვენება მარტის დასაწყისში გაიმართებოდა, სიურპრიზის სახით ჰუმაიმ დაუნის სინდრომის ბავშვების დედებისთვის მეორე ფილმიც გადაიღო https://nestanratiani.blogspot.com.ee/2017/02/blog-post_4.html ), რომელშიც მისი ახალი მეგობრები მადლობას ეუბნებიან დედებს. უყურეთ ამ ფილმებს, ეგებ მათი ნახვის შემდეგ თქვენც მოიფიქროთ უკეთესი პროექტები, ჩართოთ მასში მოსწავლეები, არ დაიზაროთ, გაგვიზიაროთ და კიდევ ერთი ნაბიჯი გადავდგათ ჩვენი ცნობიერების ამაღლების შესაშურ გზაზე. ყველამ ვიცით, რომ მარტო კრედიტქულებზე ორიენტირება კი არა, ჩვენი მოსწავლეების სასწავლო პროცესის გამრავალფეროვნება ჩვენი, როგორც პედაგოგების, საუკეთესო მიზანია. მე კი ჩემდა თავად თქვენი დაინტერესების შემთხვევაში შევეცდები, სხვა წერილებში კიდევ სხვა პროექტებიდან შეძენილი  გამოცდილებაც გაგიზიაროთ.

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი