ინტერაქტიული მეთოდები განათლების თანამედროვე მიდგომების რეალიზების მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტებია. თეორეტიკოსები ინტერაქტიულ სწავლებას შემეცნებითი საქმიანობის ორგანიზების სპეციალურ ფორმასაც უწოდებენ. ეს ფორმა ისახავს სრულიად კონკრეტულ და პროგნოზირებად მიზანს: სწავლებისათვის შექმნას კომფორტული პირობები, რომელშიც მოსწავლე შეიგრძნობს საკუთარ წარმატებულობას, ირწმუნებს საკუთარ ინტელექტუალურ შესაძლებლობებს, პრაქტიკულ უნარებს, რომელსაც შემდეგ პრობლემების მოგვარებისთვის გამოიყენებს. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ინტერაქტიული სწავლება დიალოგური სწავლების ფორმაა, რომლის მიმდინარეობისას ხორციელდება ინტერაქცია როგორც მოსწავლეებსა და მასწავლებელს, ასევე მოსწავლეებს შორის.
ინტერაქტიული მეთოდებით სწავლების ამოცანას წარმოადგენს:
- მოსწავლისათვის ინტერესის გაღვიძება;
- სასწავლო მასალის ეფექტური ათვისება;
- დასახული სასწავლო ამოცანის გადაწყვეტის გზებისა და ვარიანტების დამოუკიდებლად მოძიება (შეთავაზებული ვარიანტებიდან ერთისშერჩევა ან განსხვავებული გზის შეთავაზება არგუმენტებზე დაყრდნობით) მოსწავლეთა მიერ.
- მოსწავლეთა თანამშრომლობის, გუნდში მუშაობის უნარების განვითარება, განსხვავებული თვალსაზრისის მოსმენის უნარების განვითარება, ერთმანეთის სიტყვის თავისუფლების, ღირსების პატივისცემის განვითარება;
- მოსწავლეთა მიერ თვალსაზრისის ჩამოყალიბებისა და ურთიერთობებისუნარების განვითარება;
- ცხოვრებისეული და საგნობრივი უნარების ფორმულირება.
ინტერაქტიული მეთოდების გამოყენების დროს მასწავლებლის როლი მნიშვნელოვნად იცვლება. ის პროცესში არ არის ცენტრალური ფიგურა, არამედ არეგულირებს პროცესს, ახდენს მის ზოგად ორგანიზებას, წინასწარ ამზადებს სათანადო დავალებებს, ამზადებს თემებსა თუ კითხვებს ჯგუფებში სამუშაოდ, უწევს კონსულტირებას, თვალს ადევნებს დროის ლიმიტის დაცვას და დასახული გეგმის შესრულების მიმდინარეობას. ცდილობს „უჩინრად“ შეაშველოს ხელი მოსწავლეების მიერ ახალი ცოდნის დამოუკიდებლად მიგნებისა და აგების პროცესს. მოსწავლეებს უწევთ კომუნიკაცია ერთმანეთთან, დასახული ამოცანების ერთობლივი გადაწყვეტა, კონფლიქტების გადალახვა, თანმხვედრი პოზიციების მიგნება, კომპრომისებზე წასვლა და ასე შემდეგ. ანუ აქტიურდება სოციალური უნარების მთელი სპექტრი.
გავრცელებული ინტერაქტიული მეთოდები(მრგვალი მაგიდა, დისკუსია, დებატები, გონებრივი იერიში, როლური თამაშები, სიტუაციური ანალიზი და ასე შემდეგ) არ ამოწურავს ამ მეთოდების ჩამონათვალს, რადგან მასწავლებელს რჩება შესაძლებლობა, დასახული მიზნის შესაბამისად, მიმართოს ამ მეთოდების კომბინაციას, მოახდინოს მოდიფიცირება, ან სულაც შეიმუშაოს სრულიად ორიგინალური ფორმა.
ინტერაქტიული მეთოდით მუშაობისას უნდა გავითვალისწინოთ, რომ:
- ეს არ არის ლექცია, ერთობლივი სამუშაო;
- მოსწავლეები თანაბარი უფლებებით სარგებლობენ, მიუხედავად მათი მსგავსება-განსხვავებისა;
- ყოველ მონაწილეს აქვს ნებისმიერ საკითხზე საკუთარი მოსაზრების გამოთქმის უფლება;
- აქ არ არის ადგილი პიროვნული კრიტიკისათვის, კრიტიკას მხოლოდ იდეები ექვემდებარება;
- გაკვეთილზე მოსმენილი მოსაზრებები არ არის გადაწყვეტილება, ის არის ინფორმაცია განსჯისათვის.
როგორ ვემზადებით ინტერაქტიური გაკვეთილისთვის?
- ვარჩევთ თემას მოსწავლეთა ასაკის, ინტერესებისა დაწინარე ცოდნის გათვალისწინებით;
- ვგეგმავთ გაკვეთილის ეტაპებს დროით ჩარჩოზე მორგებით.
აუცილებელი პირობების ჩამონათვალი:
- კონკრეტულად ჩამოყალიბებული გაკვეთილის მიზანი;
- წინასწარ მომზადებული დასარიგებელი რესურსები (საკითხავი მასალა, ჯგუფური სამუშაოები…)
- გამართული ტექნიკური საშუალებები;
- ჩამოყალიბებული საკითხები და მათი თანმიმდევრობა;
- შერჩეული ცხოვრებისეული მაგალითები;
გაკვეთილის წინ ჩამოყალიბებული უნდა გვქონდეს:
- პრობლემები, რომელთა გადაჭრაზეც იმუშავებენ მოსწავლეები;
- მიღებული ცოდნისა და უნარების ცხოვრებაში რეალიზების პერსპექტივა;
- პრაქტიკული ბლოკი (რაზეც ჯგუფები იმუშავებენ);
მოსწავლეები უნდა აღიარებდნენ ჯგუფში მუშაობის წესებს:
- აქტიურობა;
- ჯგუფის წევრთა აზრის პატივისცემა;
- კეთილგანწყობა;
- პუნქტუალურობა და პასუხისმგებლობა;
- არ შეაწყვეტინო საუბარი სხვას;
- მზაობა თანამშრომლობისთვის;
- ინტერესის შენარჩუნება;
- სწრაფვა ჭეშმარიტების მისაგნებად;
- რეგლამენტის დაცვა;
- კრეატიულობა.
ინტერაქტიული მეთოდების გამოყენება მასწავლებლისგანაც და მოსწავლეებისგანაც გარკვეულ უნარებსა და გამოცდილებას ითხოვს. ყველაზე მთავარი კი მაინც ის არის, რომ მასწავლებელმა შეძლოს დათმოს დომინანტის როლი. ეს აუცილებელია, რომ საგაკვეთილო სივრცეში მოსწავლეებს თავიანთი როლისა და მნიშვნელოვნების განცდა გაუჩნდეთ. ეს ერთბაშად არ იქცევა მყარ განცდად, ამიტომაც ინტერაქტიული სწავლება უნდა იყოს მიდგომა, რომელსაც მასწავლებელი შეგნებულად აღიარებს, აქვს პოზიტიური დამოკიდებულება ამ მიდგომისადმი და სისტემატურად იყენებს.
გარკვეულ დროში ეს მიდგომა შედეგს გამოიღებს და დავინახავთ, როგორ აისახება ეს გამოცდილება მოსწავლეების ქცევაზე. მათ განუვითარდებათ საკუთარი აზრის ფორმულირებისა და არგუმენტირებული მსჯელობის უნარები. ისინი ღია და გულწრფელი დიალოგებისთვის იქნებიან მზად. იგრძნობენ პასუხისმგებლობას კლასში მიმდინარე პროცესებზე, პასუხისმგებლობას ერთმანეთის წარმატებებზე. მათ უვითარდებათ თავდაჯერებულობა, რაც აისახება კიდეც აკადემიურ მოსწრებაზე.
ფაქტია, მოსწავლეები , რომლებიც ასე მუშაობენ სულ სხვა სილაღითა და ბუნებრიობით ერთვებიან ინტერაქციაში, ხოლო მხოლოდ საჩვენებლად გახსენებული ინტერაქცია არაბუნებრივი და შეზღუდულია.
