სამშაბათი, მარტი 19, 2024
19 მარტი, სამშაბათი, 2024

სოციალური სამართლიანობა და მისი განზომილებები

„კულტურულ ურთიერთობათა ცენტრმა – კავკასიურმა სახლმა“ მსოფლიოში ცნობილი გარემოსდამცველებისა და სოციალური თეორეტიკოსების ტექსტები თარგმნა. თარგმნილი ტექსტები ერთ წიგნად შევკარით და მას „მწვანე ანთოლოგია“ ვუწოდეთ. ჩვენ მიერ შერჩეული ავტორები თავიანთ სტატიებში გლობალური დათბობის, გენდერული უთანასწორობისა და სოციალური სამართლიანობის შესახებ მსჯელობენ. ჰაინრიჰ ბიოლის ფონდის დახმარებით ისიც მოვახერხეთ, რომ თბილისში გერჰარდ შიკს ვუმასპინძლეთ. გერჰარდ შიკს ევროპის პოლიტიკური და ფინანსური წრეები კარგად იცნობენ. ის ბუნდესტაგის წევრი, აქტიური პარლამენტარი და ანგარიშგასაწევი ეკონომისტი გახლავთ. ბოლო დროს ბევრი გამომცემლობა ნადირობს მისი პუბლიცისტიკის დასტამბვის უფლების მოპოვებაზე.

რამდენიმე ათეულ ადამიანს ძალიან გაგვიმართლა კიდეც, ჩვენ ხელიდან არ გავუშვით გერმანელი კანონმდებლის საჯარო ლექციაზე დასწრების შანსი. დოქტორმა შიკმა ბევრ საინტერესო საერთაშორისო ტენდენციასა თუ გამოწვევაზე ისაუბრა. ჩემი განსაკუთრებული ყურადღება მისმა ერთმა მოსაზრებამ დაიმსახურა. პუბლიცისტმა ყურადღება გაამახვილა სოციალური სამართლიანობის სხვადასხვა განზომილების არსებობის საკითხზე.

რა არის სოციალური სამართლიანობა?

სოციალური სამართლობა საზოგადოების სხვადასხვა ჯგუფს შორის რესურსების სამართლიან განაწილებას გულისხმობს. რესურსების განაწილების შედეგად ჯგუფებსა თუ ცალკეულ ინდივიდებს თანაბარი განვითარების შანსები უნდა მიეცეთ. სოციალურად სამართლიანი საზოგადოება მეტ-ნაკლებად თავისუფალია ჩაგვრისა და შევიწროვებისაგან (არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ დედამიწაზე სამოთხე არ არსებობს).

საქართველოში სოციალური სამართლიანობის მხოლოდ ერთ განზომილებაზე საუბრობენ ხოლმე. რიგი მოაზროვნეები მსჯელობის მთავარ საგნად მხოლოდ კაპიტალს განიხილავენ და აქცენტს მხოლოდ ეკონომიკური რესურსების არათანაბარ განაწილებაზე სვამენ. მათ მიაჩნიათ, რომ უსამართლობის ერთადერთი განმაპირობებელი ფაქტორი ფულის მასაზე ხელმისაწვდომობის საკითხი გახლავთ. ცხადია, მდიდრებსა და ღარიბებს, შემოსავლიანებსა და შემოსავლის არმქონე პირებს შორის არსებული უფსკრული ჩვენი საზოგადოების უმნიშვნელოვანესი, პირველხარისხოვანი პრობლემაა, მაგრამ საზოგადოების ანტაგონისტურ ჯგუფებად დაყოფა  არაერთი  სხვა მიმართულებითაც მიმდინარეობს. არასდროს უნდა დავივიწყოთ, რომ ფინანსური უთანასწორობა ჩაგვრის სხვა ფორმების წინაპირობაც ხდება ხოლმე.

მაგალითად, დოქტორმა შიკმა სოფლისა (პერიპერიული დასახლებების) და ქალაქის ყოველდღიურობის ერთმანეთისგან გამიჯვნისკენ მოგვიწოდა. მთელ მსოფლიოში, ევროპაშიც და საქართველოშიც რეალურ პროდუქციას სოფლებში და პერიფერიულ ინდუსტრიულ ქალაქებში  ქმნიან. ამგვარ ადგილებში იწარმოება აგრარული საქონელიც და მძიმე მრეწველობის პროდუქციაც. მიუხედავად ამისა, მანქანათმშენებელ ქალაქ ვოლფსბურგზე ათასჯერ უფრო მდიდარი და განვითარებული დასახლეებაა ბირჟებისა და ბანკების ევროპული დედაქალაქი მაინის ფრანკფურტი. საქართველოს საექსპორტო პროდუქციის მნიშვნელოვანი ნაწილი ჩვენს პატარა, ეკოლოგიურად დაბინძურებულ და კატასტროფის პირას მყოფ ქალაქებში იქმნება, მაგრამ შრომის კვალი ამ დასახლებებს საერთოდ არ ეტყობათ. გერმანელმა ავტორმა ჩვენთან დისკუსიის დროს სოფელში მცხოვრები ადამიანების ყოფაზეც მიანიშნა. შეიძლება ადამიანი მდიდარი იყოს, მაგრამ უამრავ სიკეთეზე არ მიუწვდებოდეს ხელი მხოლოდ იმიტომ, რომ ცენტრისგან მოშორებით ცხოვრობს.

სოციალურ სამართლიანობას ეკოლოგიური განზომილებაც აქვს. ყოველდღიურად მცირდება იმ ადამიანების რაოდენობა, რომელთაც სუფთა ჰაერისა და წყლის მიღების შესაძლებლობა აქვთ. სუფთა ჰაერისა და წყლის დეფიციტი მსოფლიოს არაერთ მრავალმილიონიან ქალაქსა თუ ქვეყანას აწუხებს. ეკოლოგიური კატასტროფა და გლობალური დათბობა უკანასკნელ ეტაპზე ადამიანებს ერთმანეთისაგან აღარ განარჩევს.

ჩვენ შეგვიძლია ვიმსჯელოთ სოციალური სამართლიანობის კულტურულ და გენდერულ ასპექტებზეც. ყურადღების მიღმა არ უნდა დაგვრჩეს ის გარემოება, რომ პლანეტის ყველა კუთხეში ერთი და იმავე სამუშაოს შესრულებისათვის, ერთი და იმავე კვალიფიკაციის ადამიანები განსხვავებულ ანაზღაურებას იმსახურებენ. როგორც წესი, კვალიფიციურ ქალებს ნაკლებს უხდიან.

კინომატოგრაფში კარგად ნამდვილად ვერ ვერკვევი. ჩემი და ხუმრობს, რომ ჯამში სამი კინო მაქვს ნანახი. რამდენიმე დღის წინ მეოთხე ფილმსაც ვუყურე. 2007 წელს გადაღებულ დრამას „თავისუფლების მწერლები“ ჰქვია. ფილმის მთავარი გმირი მასწავლებელია, რომელიც თავისი ლათინოსი, აფროამერიკელი, აზიელი, მუსლიმი სტუდენტების გაუსაძლისი მდგომარეობის გამოსწორებას ცდილობს. მისი მოსწავლეები ყოველდღიურად მხოლოდ იმიტომ გადიან ჯოჯოხეთურ გზას, რომ ისინი გაბატონებული კულტურის წარმომადგენლები არ არიან. ვფიქრობ, დოქტორმა შიკმა კულტურებს შორის უსამართლობის ხაზგასმის დროს სწორედ ჰილარი სუონქის მოსწავლეების ცხოვრების წესი იგულისხმა.

სულ ბოლოს, ევროპელმა ეკონომისტმა მთელი დასავლური საზოგადოება გააკრიტიკა. ის წუხს, რომ ჩვენ ყველანი ევროპაცენტრულად ვაზროვნებთ. ევროპაცენტრული აზროვნება ყველაფრის დასავლური პერსპექტივიდან განხილვას გულისხმობს. ჩვენ კარგად არ ვიცით რა უჭირთ „მესამე სამყაროს“ ქვეყნებს, რა ადარდებთ ახლო აღმოსავლეთში, რას მიიჩნევენ პირველხარისხოვან ამოცანად ლათინურ ამერიკაში, როგორი დღის წესრიგი აქვთ ავსტრალიელებს და ა.შ. ძალაუფლება გლობალურ ჩრდილოეთშია კონცენტრირებული, სამხრეთის ქვეყნები კი თამაშგარე მდგომარეობაში არიან აღმოჩენილნი, ისინი სათანადოდ დედამიწის მომავლის შესახებ მიმდინარე დისკუსიებშიც კი ვერ მონაწილეობენ. სოციალურ სამართლიანობას საერთაშორისო განზომილებაც აქვს.

მე რომ სამოქალაქო განათლების მასწავლებელი ვიყო, ჩემს მოსწავლეებთან ერთად აუცილებლად განვიხილავდი სოციალური სამართლიანობისა და მისი მრავალგანზომილებიანი შინაარსის საკითხს.

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი