პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

რა, როგორ და რატომ? – მულტისემიოტიკური პრეზენტაციის უნარები

„ცოტა სიტყვებს მეტი წონა აქვს“.

შექსპირი

„ნარკოტიკებიდან ყველაზე ძლიერი სიტყვაა“.

კიპლინგი

ერთმა აღმოსავლელმა მბრძანებელმა ნახა უცნაური სიზმარი: თითქოს ყველა კბილი ერთმანეთის მიყოლებით დაცვივდა. შეწუხებულმა სიზმრების ამხსნელი გამოიძახა. მან ყურადღებით მოუსმინა და უთხრა:

  • მბრძანებელო, მე თქვენ უნდა გაუწყოთ ცუდი ამბავი: თქვენ ერთმანეთის მიყოლებით დაკარგავთ ახლობლებს.

ამ ამბავმა განარისხა მბრძანებელი და საცოდავი სიზმრების ამხსნელი დილეგში ჩააგდო. ამის შემდეგ სხვა სიზმრების ამხსნელი მოიყვანა. მან მოუსმინა უთხრა:

  • მოხარული ვარ, გაცნობოთ სასიამოვნო ამბავი: თქვენ ყველა თქვენს ახლობელზე დიდხანს იცოცხლებთ!

ამ ამბის მოსმენით გახარებულმა მბრძანებელმა სიზმრების ამხსნელი წინასწარმეტყველებისთვის გულუხვად დაასაჩუქრა. კარისკაცები გაოცდნენ და ჰკითხეს სიზმრების ამხსნელს: შენც ხომ იგივე ამბავი უთხარი მბრძანებელს, რაც შენმა წინამორბედმა, მაშ, რა  მოხდა? ის რატომ დაისაჯა და შენ რატომ დაგასაჩუქრეს? ამ კითხვაზე პასუხი ასეთი იყო: დიახ, ჩვენ ერთი და იგივე ვთქვით, მაგრამ მთავარი ის კი არ არის, რას ამბობ, არამედ ის, როგორ ამბობ…

რა კავშირია ამ აღმოსავლურ იგავსა და თანამედროვე ადამიანს შორის?

ძალიან მნიშვნელოვანია სათქმელის „შეფუთვა“ და იმგვარად მიწოდება, რომ საინტერესო, სასიამოვნო და პოზიტიური იყოს მსმენელისთვის, ამიტომ ეფექტური კომუნიკაციის მისაღწევად ამაზე ფიქრი აუცილებელია. ერთი სიტყვით, შეიძლება მოიპოვოთ თანაგრძნობა, თანადგომა და ამავე დროს ერთმა სიტყვამ შეიძლება, ყველაფერი გააფუჭოს. ასევე მნიშვნელოვანია, აუდიტორია (მოსწავლეები, სტუდენტები…) თქვენი სიტყვით (პრეზენტაციით) შთააგონოთ, მოტივაცია აუმაღლოთ, რეფლექსია გამოიწვიოთ და პირიქითაც… შეიძლება, ისე განაწყოთ, რომ მხოლოდ მოვალეობის გამო შეიძლება მოგისმინონ.

მშრალი ინფორმაცია ყველგან მოიპოვება, ეს ინფორმაცია სრულიად სხვაგვარად ზემოქმედებს, როცა კითხულობ და როდესაც ვინმე (მასწავლებელი, ლექტორი, მენეჯერი…) გადასცემს.

რაკი ადამიანებს განსხვავებული თვისებები აქვთ, ერთსა და იმავე საგანზე (მოვლენაზე, ფაქტზე) გამოთქმული მათი აზრი სრულიად განსხვავებული ზემოქმედების მქონეა. ძალიან დიდ მნიშვნელობას ანიჭებდა ამ თვისებებს სტივენ კოვი: „თვისებები ჩვენი ცხოვრების ყოვლისშემძლე ფაქტორებია, გამოხატავენ რა ჩვენს ხასიათს და ქმნიან ეფექტურობას ან პირიქით, არაეფექტურობას.

თვისება განისაზღვრება, როგორც ცოდნის, უნარების და სურვილის გადაკვეთა. ცოდნა თეორიული პარადიგმაა: რა აკეთო და რატომ. უნარი არის იმის ცოდნა, თუ როგორ აკეთო. ხოლო სურვილი არის მოტივაცია, გინდოდეს აკეთო. იმისთვის, რომ რაღაც გადავაქციოთ ჩვენი ცხოვრების თვისებად ან ჩვევად, ჩვენ გვჭირდება, გვქონდეს ეს სამივე თვისება.

შესაძლებელია თვისებების სწავლა და გადასწავლა. თუმცა ეს არ ხდება სწრაფად. ეს ხანგრძლივი პროცესია და მოითხოვს ნებისყოფას.“ (სტივენ კოვი, „ძალიან ეფექტური ადამიანების 7 თვისება“)

კოვის მიხედვით, ეფექტური კომუნიკაციისათვის (პრეზენტაციისათვის) მთავრი ფაქტორებია: ცოდნა, უნარი და მოტივაცია. ამ სამიდან თუ რომელიმე გაკლიათ, პრეზენტაცია ნაკლოვანია. წარმოიდგინეთ, თქვენ გაქვთ ცოდნა და უნარი, მაგრამ არ გაქვთ მოტივაცია, ასეთ შემთხვევაში, თქვენ საერთოდ არ მოგინდებათ საუბარი, რადგან არ იცით, რატომ უნდა  ილაპარაკოთ…

სურვილი ძალიან მნიშვნელოვანია კომუნიკაციისთვის, ის ქმნის მაგნეტიზმს, მიზიდულობის ველს, რომელშიც მსმენელები უნებურად ექცევიან.  სხვა შემთხვევაში, თუ გაქვთ უნარი და მოტივაცია, მაგრამ არ გაქვთ ცოდნა, რაზე ილაპარაკოთ, დანარჩენი ორი თვისებაც გამოუყენებელი დაგრჩებათ, ისევე როგორც იმ შემთხვევაში, თუ გაქვთ ცოდნა და მოტივაცია, მაგრამ არ იცით, ეს როგორ გააკეთოთ, რადგან არ გაქვთ შესაბამისი უნარი.

ცოდნა, უნარი და მოტივაცია აერთიანებს სამ კითხვას: რა, როგორ და რატომ? და ერთობლიობით ქმნის და განაპირობებს ეფექტურ კომუნიკაციას.

აზრი, რომელსაც გადასცემთ გარკვეული შინაარსებით და მეთოდებით, ძალას იძენს იმის მიხედვით, თუ რა ძალისხმევას დებთ მასში, თუ რამდენად ძლიერია თქვენი რწმენა. ასეთ შემთხვევაში მას აქვს უფრო ძლიერი ზემოქმედების ძალა, რადგან აზრი – ეს არის ენერგია, რომელსაც სიტყვებით გადასცემთ…. სიტყვები – ერთგვარი სადენებია, ამ ენერგიის გასატარებლად და მსმენელამდე მისატანად. სათქმელის კონკრეტული, მოკლე და სხარტი ფრაზებით გადმოცემა კიდევ უფრო აძლიერებს ენერგიას, რადგან ჭარბსიტყვაობაში იკარგება მთავარი სათქმელი. „ცოტა სიტყვებს მეტი წონა აქვს…“ (შექსპირი).

ერთხელ მარკ ტვენს ისე მოეწონა მოძღვრის სიტყვა, რომ გადაწყვიტა, დოლარი შეეწირა. ქადაგება რომ ერთ საათს გაგრძელდა, მწერალმა გადაწყვიტა, რომ მხოლოდ ნახევარი დოლარით შემოფარგლულიყო…  კიდევ ნახევარი საათის შემდეგ მან თქვა, რომ არაფრის ღირსი არ იყო მოძღვარი და არაფერს არ შესწირავდა. როცა 2 საათის შემდეგ, როგორც იქნა, რომ დაამთავრა მოძღვარმა ქაგადება, მარკ ტვენმა შესაწირი ჯამიდან დოლარი ამოიღო, თავისი დაკარგული დროის კომპენსაციისთვის.

ერთმა ყბედმა ახალგაზრდამ სოკრატეს სთხოვა, ესწავლებინა მისთვის რიტორიკა. სოკრატემ მოსთხოვა ორმაგი გასამრჯელო და განუმარტა: შენ უნდა შეგასწავლო ორი რამ – მეტყველების კულტურა და დუმილის კულტურა. ჭკვიანურად ლაპარაკი რთულია, მაგრამ კიდევ უფრო რთულია ჭკვიანურად დუმილი.

პრეზენტაციის უნარების შეძენა – ეს არ არის ისეთი რამ, რომელიც მხოლოდ ჯგუფთან გამოიყენება. მეტყველება – არ არის დანიშნული განსაკუთრებული შემთხვევებისათვის… ეს – ყოველდღიური პროცესია… ლაპარაკს ვისწავლით მაშინ, როცა ვისწავლით ფიქრს…

დიახ, ფიქრით და დაფიქრებით იწყება ყველაფერი. ფიქრი  სიტყვის, პრეზენტაციის მომზადების წინა პერიოდია. ფიქრი არსად არ გეზღუდებათ, თქვენ შეგიძლიათ ყველგან იფიქროთ: გზაში, ტრანსპორტში, სადილის კეთებისას… ყველგან. სწორედ თქვენი ფიქრია მომავალი წარმატებული პრეზენტაციის წინაპირობა – რამდენად ღრმაა, რამდენად ინტენსიური, რამდენად ძლიერი… ეს ქაოსის მდგომარეობაა, როცა ყველაფერი ერთმანეთში ირევა, როცა ჯერ კიდევ არ ჩანს გზა… მაგრამ მერე ხდება სასწაული: ყველაფერი თითქოს თავისით ლაგდება, ეწყობა და სათქმელიც მდინარესავით იწყებს გადმოსვლას, გავრცელებას და სულ უფრო მეტი სივრცეების ათვისებას.

ვიღაც მიამბობდა, მსოფლიოს ერთ-ერთი უნივერსიტეტის შესასვლელში (რომელი უნივერსიტეტის, დამავიწყდა) გამოკრულია დიდი აბრა, წარწერით: „ი ფ ი ქ რ ე თ!“ და ხშირად ცვლიდნენ წარწერის ფერს, რომ სტუდენტები ერთ ფერს არ შეჩვეოდნენ და ეს სიტყვა ყოველთვის აღექვათ, როგორც ახალი…

ასე რომ, იფიქრეთ და  მერე ილაპარაკეთ!

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი