მსოფლიოს ყველაზე მასშტაბური გაკვეთილი

გაერო-ის ბავშვთა ფონდის მხარდაჭერით დაგეგმილი პროექტი „მსოფლიოში ყველაზე მასშტაბური გაკვეთილი“ (The World’s Largest Lesson) გულისხმობს გაკვეთილის ჩატარებას ერთდროულად მსოფლიოს სხვადასხვა სკოლაში გაერო-ის მიერ შემუშავებული “მდგრადი განვითარების გლობალური მიზნების“ გასაცნობად. საქართველო ამ პროექტს მეორე წელია შეუერთდა.

ამ ინტერნეტმისამართზე https://worldslargestlesson.globalgoals.org/ თქვენ 17 მიზნის შესაბამისი გაკვეთილის გეგმებსა და რესურსებს ნახავთ. რადგან მასალა ინგლისურ ენაზეა, უცხო ენის მასწავლებლის ჩართვაც სასურველი და აუცილებელია (საკომუნიკაციო კომპეტენციის განვითარებაც ძალზე მნიშვნელოვანია).

მაინც რა არის მდგრადი განვითარების გლობალური მიზნები და რატომ გეოგრაფიის გაკვეთილი?

 გეოგრაფია ერთადერთი საგანია სკოლაში, რომელიც ბუნებრივი  და საზოგადოებრივი სისტემების ობიექტებსა და პროცესებს განიხილავს. სწორედ ამიტომ  მისი მიზნები ძალიან ფართო და მრავალმხრივია. მოსწავლის პიროვნების ჩამოყალიბებაში გეოგრაფიას განსაკუთრებული წვლილი შეაქვს. მნიშვნელოვანია ბუნებისა და საზოგადოების ურთიერთქმედების, თითოეული მოქალაქის გარემოსდაცვითი და ეკოლოგიური განათლების, ეკონომიკური და სოციალური სივრცითი განვითარების ასპექტების შესწავლა.

  გეოგრაფია უშუალოდ არის დაკავშირებული იმ მუდმივ, სწრაფ, ინტენსიურ ცვლილებებთან, რომელსაც ადგილი აქვს როგორც საზოგადოებრივ, ასევე ბუნებრივ სისტემებში ადგილობრივ, რეგიონალურ და გლობალურ დონეებზე. შესაბამისად, გეოგრაფიის მიზანს წარმოადგენს საზოგადოებრივი და ბუნებრივი სისტემების ფუნქციონირების სივრცე-დროითი ასპექტებისა და შესაბამისი სწრაფცვალებადი გარემოს შესწავლა. აქედან გამომდინარე, გეოგრაფიის გაკვეთილზე ხდება მსოფლიოში მიმდინარე პროცესების განხილვა. ერთ-ერთი ასეთი საკითხი გაერო-ის მიერ შემუშავებული „მდგრადი განვითარების გლობალური მიზნებია“.

   2015 წლის 25 სექტემბერს გაერო-ის 193 წევრი ქვეყანა შეთანხმდა მდგრადი განვითარების დღის წესრიგის დოკუმენტზე – „ჩვენი სამყაროს გარდაქმნა: 2030 წლის დღის წესრიგი მდგრადი განვითარებისათვის“. ეს დღის წესრიგი მოიცავს 17 მიზანს და 169 ამოცანას.

  2015 წლის დეკემბერში ნიუ-იორკში ღია მმართველობის პარტნიორობის მმართველი კომიტეტის წევრებმა, გაერთიანებული ერების გენერალურ ასამბლეაზე, მიიღეს ღია მმართველობის ერთობლივი დეკლარაცია 2030 წლის მდგრადი განვითარების მიზნების (შემდგომში – მიზნები) განხორციელების შესახებ. ბევრმა მთავრობამ და არასამთავრობო ორგანიზაციამ ხელი მოაწერა დეკლარაციას, რომლითაც ვალდებულება აიღეს, განახორციელონ ღია მმართველობის პარტნიორობის ფარგლებში ნაკისრი ვალდებულებები და ამ გზით ხელი შეუწყონ გაერო-ის მდგრადი განვითარების მიზნების განხორციელებას გამჭვირვალობის, ჩართულობის, ანგარიშვალდებულების გაზრდის და ტექნოლოგიების განვითარების საფუძველზე.

საქართველომ 2014 წლის 15-16 სექტემბერს ჟენევაში გამართულ მინისტერიალზე მდგრადი განვითარების გლობალური მიზნების განხორციელების ვალდებულება აიღო.

 „მსოფლიოში ყველაზე მასშტაბური გაკვეთილი“ (The World’s Largest Lesson), რომელიც გაერო-ის ბავშვთა ფონდის მხარდაჭერით გახორციელდა, გულისხმობს მდგრადი განვითარების მიზნების გაცნობას, რადგან აღნიშნული თემა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია მომავალი თაობის ცნობიერების ჩამოყალიბებისთვის. რაში მდგომარეობს ეს 17 მიზანი და რით განსხვავდება ათასწლეულის განვითარების მიზნებისგან, რატომ არის მდგრადი განვითარების მიზნები უფრო ფართო და რა ელემენტები ამყარებენ მდგრადი განვითარების მიზნებს? ამ და კიდევ უამრავ სხვა კითხვაზე პასუხის გაცემა და მსჯელობა გეოგრაფიის გაკვეთილებს აქტუალურს და საინტერესოს გახდის. გლობალური მიზნების გაცნობის გარდა, ამ თემების განხილვა მოსწავლეს არაერთ კომპეტენციას (ეკოლოგიური წიგნიერება, ჯანსაღი ცხოვრების წესი, შემოქმედებითი და კრიტიკული აზროვნება, სემიოტიკური, ციფრული, სამოქალაქო) განუვითარებს.

რა არის მდგრადი განვითარების მიზნები?

2015 წელს დასრულდა ათასწლეულის განვითარების მიზნების მიღწევის 15-წლიანი ციკლი და გაერთიანებული ერების ორგანიზაციამ შეიმუშავა ახალი გლობალური დღის წესრიგი, რომელიც განსაზღვრავს მსოფლიოს განვითარების პრიორიტეტებს 2015 წლის შემდეგ. მდგრადი განვითარების მიზნების ამოცანაა, გააგრძელოს ათასწლეულის განვითარების მიზნების მიერ დაწყებული საქმე. იგი ორიენტირებულია მდგრადი განვითარების სამ ურთიერთდაკავშირებულ ელემენტზე: ეკონომიკური ზრდა, სოციალური და გარემოს დაცვა. ისინი ერთმანეთისგან დამოუკიდებელნი არ არიან – მათი განხორციელება ინტეგრირებულად უნდა მოხდეს. სწორედ ამიტომ წარმოადგენს გეოგრაფიის გაკვეთილებისთვის მნიშვნელოვან თემას.

ათასწლეულის განვითარების საკითხებს გლობალური გეოგრაფიის კურსში მე-11 კლასში განვიხილავდით. ახალი მიზნების დასახვა ძველთან შედარების საშუალებას გვაძლევს. შესაბამისად, მოსწავლეთა სააზროვნო უნარების განვითარებასაც უწყობს ხელს.

მდგრადი განვითარების 17 მიზანი 169 ამოცანით,  უფრო ფართო სპექტრისაა და უფრო შორს მიმავალი, ვიდრე ათასწლეულის განვითარების მიზნები, რადგან მოქმედებს სიღარიბის გამომწვევ ძირითად მიზეზზე და განვითარების უნივერსალურ საჭიროებაზე, რაც ყველა ადამიანისათვის  მნიშვნელოვანია. ათასწლეულის განვითარების მიზნები ორიენტირებულია განვითარებად ქვეყნებზე, კერძოდ მათ უღარიბეს ნაწილზე, ანუ მდგრადი განვითარების მიზნები ეხება მთელ მსოფლიოს, განვითარებად და განვითარებულ ქვეყნებს. ახალი მიზნები განსაზღვრავენ, რომ კლიმატის ცვლილების პრობლემის მოგვარება აუცილებელია მდგრადი განვითარებისა და სიღარიბის შემცირებისთვის. მდგრადი განვითარების 13 მიზანი კლიმატის ცვლილების და მისი გავლენის წინააღმდეგ ქმედებების ხელშეწყობაზეა ორიენტირებული.

ეს არის უპრეცედენტო შეთანხმება მდგრადი განვითარების შესახებ 193 წევრ ქვეყანას შორის. გადაწყვეტილება მდგრადი განვითარების მიზნების შემუშავების პროცესის დაწყების შესახებ მიღებული იქნა გაერო-ის წევრი ქვეყნების მიერ, კონფერენციაზე მდგრადი განვითარების შესახებ (რიო + 20), რომელიც 2012 წელს რიო დე ჟანეიროში ჩატარდა.

მსოფლიომ შთამბეჭდავ შედეგებს მიაღწია 15 წლის მანძილზე, მაგრამ განვითარების ძირითადი გამოწვევების გლობალური დაძლევა კვლავაც აქტუალურია:

დაახლოებით  800 მილიონი ადამიანი უკიდურეს სიღარიბეში ცხოვრობს და 795 მილიონი – ისევ იტანჯება შიმშილით (https://www.ungeorgia.ge/geo).

• 2000 -დან 2015 წლამდე დაახლოებით განახევრდა სკოლის გარეთ დარჩენილი ბავშვების რაოდენობა. თუმცა 57 მილიონ ბავშვს მაინც შეზღუდული აქვს დაწყებითი განათლების უფლება.
• გენდერული უთანასწორობა ისევ პრობლემად რჩება, მიუხედავად იმისა, რომ მეტი ქალია პარლამენტში და მეტი გოგონა დადის სკოლაში.
• ბავშვთა სიკვდილიანობის მაჩვენებელი 53%-ით შემცირდა 1990-დან 2015 წლამდე, თუმცა ბავშვთა სიკვდილიანობა დაბადებიდან პირველ თვეში, კვლავაც კონცენტრირებულია უღარიბეს რეგიონებში.
• ეკონომიკური უფსკრული ისევ არსებობს უღარიბეს და უმდიდრეს ოჯახებს და ქალაქის და სოფლის დასახლებებს შორის. უღარიბესი ოჯახების შვილებს უფრო დიდი შანსი აქვთ ზრდაში ჩამორჩნენ, ვიდრე მათ, ვინც ყველაზე მდიდარ ოჯახებში ცხოვრობს, გაუმჯობესებული პირობები სოფლის მოსახლეობის მხოლოდ ნახევარს აქვს, ხოლო ქალაქში – 82%-ს.

მოკლედ, თემები გეოგრაფიის გაკვეთილებისთვის ამოუწურავია.

გამოყენებული ინტერნეტსაიტები: https://www.ungeorgia.ge/geo; https://worldslargestlesson.globalgoals.org/ .