აქტიური სასწავლო პროცესის წარმართვისა და მოწაფეთა შემოქმედებითი პოტენციალის ზრდისთვის მნიშვნელოვანია სასწავლო წლის პოზიტიური დასაწყისი. ამისთვის ყველა პედაგოგს თავისი გზები, ხერხები, საშუალებები აქვს და შეძლებისდაგვარად ცდილობს, ახალ თაობას თავი კარგად დაამახსოვროს, თუმცა არის შემთხვევები, როდესაც ბავშვებს განსაკუთრებული მიდგომა სჭირდებათ და მათთვის თანამონაწილეობითი გარემოს შესაქმნელად მრავალფეროვანი მეთოდების გამოყენება მოგვეთხოვება.
გასაკვირი არაფერია, მეთოდოსისა და ოდოსის ძმობის ოდინდელი ამბავი დღემდე ლაიტმოტივად მოჰყვება საგანმანათლებლო სივრცეს და თუ პირველი ქმედების რაგვარობას კარნახობს პედაგოგს, მეორე გზაა, გეზი და ვექტორი, რომელიც მოწაფეს მართებულად უწინამძღვრებს მისთვის საჭირო სივრცის ათვისებისას. მთელ ამ ამბავში კი მთავარი მაინც პოზიტიური დასაწყისია, ოდნავ უფრო მნიშვნელოვანი, ვიდრე ოდოლოგია ან თუნდაც ნებისმიერი ტიპის მეთოდოლოგია.
– მოგესალმებით, ძვირფასო მეგობრებო! მე მარიამი ვარ და მიხარია, რომ თქვენთან ურთიერთობის საშუალება მომეცა. ჩვენ სწორად დავგეგმავთ და ავითვისებთ სასწავლო აქტივობებს საუკეთესო შედეგების მიაღებად, – ბანალური და ცოტა ვრცელი, მაგრამ მაინც პოზიტიური დასაწყისია, რადგან ბავშვებს ახარებთ უფროსებთან მეგობრობის შესაძლებლობა, მიუხედავად იმისა, რომ შესაძლოა, მეგობრობის ცნება კარგად ჯერაც არ ჰქონდეთ გააზრებული. თანაც აქვე ჩანს მიზანი, რომლისკენაც მთელ შემდგომ აქტივობებს მივყავართ.
უფრო პოზიტიური დასაწყისისთვის ათასგვარი სახალისო ამბის მოფიქრება ან გათამაშებაც შეიძლება, მაგალითად, ასე:
– ძვირფასო მეგობრებო! მე მშრომელი და მიზანდასახული მარიამი ვარ და მსურს, თავადაც მითხრათ თქვენს სახელთან ერთად სახელის პირველი ასო-ბგერით დაწყებული თუნდაც ერთი, მხოლოდ და მხოლოდ პოზიტიური, ზედსართავი.
ბავშვები იოლად იღებენ ახალ გამოწვევას და ასე ჩნდებიან კლასში ნიჭიერი ნინო, გონიერი გიო, ბრძენი ბერიკა, თავისუფალი თათო… ეს იდენტობის განმსაზღვრელი ერთ-ერთი სახალისო და, იმავდროულად, შემეცნებითი უნარების განმავითარებელი, ყველა ასაკის ადამიანისთვის საინტერესო აქტივობაა, რომელსაც სიამოვნებით უნდა შევწიროთ ჩვენი დროის 10 წუთი, რადგან მთელი სასწავლო სემესტრისა თუ წლის განმავლობაში დაგვეხმარება მოსწავლეებთან/ სტუდენტებთან პოზიტიური ურთიერთობის შენარჩუნებაში.
რაც შეეხება იდენტობისა და მიზნის უკეთ განსაზღვრას: ფსიქოლოგიის პროფესორი მაურის ჯ. ელიასი (Maurice J. Elias) მიიჩნევს, რომ სკოლაში დაბრუნება საუკეთესო დროა პედაგოგებისთვის, დაეხმარონ მოსწავლეებს პერსონალური თუ სხვა ტიპის რესურსების თავმოყრასა და მობილიზებაში, რაც წარმატების მნიშვნელოვანი პირობაა. იდენტობის გამოსარკვევი აქტივობის დროს „ვინ ვარ მე?“ სტუდენტები/მოსწავლეები ავსებენ კითხვარს, რომელსაც ჯერ მხოლოდ მეწყვილეს უზიარებენ, მართავენ დისკუსიას მცირე ჯგუფებში და საბოლოოდ მთელ კლასს აცნობენ თავიანთ პასუხებს (მოსწავლეები/სტუდენტები ირჩევენ მათთვის ყველაზე კომფორტული კითხვების ნომრებს ფართო ჯგუფში გასაზიარებილად). შესაძლოა, მათ გაზიარების უფრო კრეატიული ფორმა შეარჩიონ. მაგალითად, შექმნან კოლაჟი ან ჩატი – დიაგრამა, ცხრილი… – თავიანთი პასუხებისთვის ან პირველ სამ კითხვაზე პასუხისთვის ისე, თითქოს ამას რომელიმე ჟურნალისთვის აკეთებდნენ.
კითხვები ასეთია:
- რა მიქმნის მოტივაციას?
- რომელია ჩემი საუკეთესო უნარი/უნარები?
- როგორ მოქმედებს ჩემზე მეწყვილე?
- როდის და ვისთან ვიხარჯები ბოლომდე?
- ვინ მეხმარება ყველაზე მეტად?
- როგორ მივაღწევ მეტს ან რა დამეხმარება წარმატების მიღწევაში?
ცოცხალი გადარჩევა (A living poll)
ცალკეული მოცემულობის წაკითხვის შემდეგ, სტუდენტები/მოსწავლეები ერთი და იმავე ტიპის პასუხებს ათავსებენ მასწავლებლის მიერ ოთახის წინასწარ განსაზღვრულ ნაწილში. საჭიროა, გამოიყოს სამი არე შემდეგი სამი ტიპის თვალსაზრისის გამოსახატავად:
- უმეტესწილად სიმართლეა
- ნაწილობრივ სიმართლეა
- უმეტესწილად არ არის სიმართლე
შეგვიძლია წარმოვადგინოთ და შემდეგ ამოვარჩიოთ კითხვები პოზიტიური ან ნეგატიური გადაწყვეტისთვის:
- „სკოლა უგუნურებად მიმაჩნია“ ან „მიმაჩნია, რომ სკოლა მნიშვნელოვანია და წარმატების მისაღწევად სწავლაა საჭირო“.
- „ზოგჯერ ძალადობა მისაღებია“ ან „ძალადობა მიუღებელია, ძალას მხოლოდ რეალური საფრთხის შემთხვევაში ვიყენებ“.
- „მიმაჩნია, რომ ცდა არაფერს შეცვლის” ან „მჯერა, რომ თუ მეტად მოვინდომებ, მეტს მივაღწევ“.
- „მხოლოდ პოპულარობისთვის გავაკეთებ რამეს“ ან „ვაკეთებ იმას, რაც მინდა და რაც მართებულია“.
- „სკოლაში დროის გასაყვანად დავდივარ“ ან „მე ვარ ის, ვისაც სურს ჩართულობა და სწავლა“.
თითოეული მოცემულობის ჩანაცვლება შესაძლებელია ჩვენი სურვილისამებრ. მათი წარდგენის შემდეგ ვთხოვთ სტუდენტებს ოთახის თითოეული არიდან, გაგვანდონ, რატომ ფიქრობენ ასე. ძალზე ღირებულია მეწყვილეთა ურთიერთდამოკიდებულების გაცნობა მეტი პოზიტიური აზროვნების მისაღწევად. მეორე მხრივ, პედაგოგისთვისაც სამოქმედო ინსტრუქციაა ბავშვების აზრის მიღება. ამ თამაშში მოწაფეს შეუძლია, წარმოდგენის შეცვლის შემთხვევაში ადგილი შეიცვალოს და სასურველ მხარეს გადავიდეს.
ვთხოვოთ მათ, გამოყონ თავიანთი თვალსაზრისები ჩვენი წარმოდგენებისგან და ახსნან და დაასაბუთონ, რატომ შეიცვალეს მიდგომა. აქტივობა სრულდება ერთმანეთისთვის სამართლიანი აზრის გაზიარებით.
შეხედულებების ჩაწერა
ყოველივე ამის შემდეგ ბავშვები იწერენ საკუთარ შეხედულებებს და დამატებით ავსებენ სამიდან თუნდაც ერთი პუნქტს:
- მე ვიყავი _______ , მაგრამ ახლ ა ვარ_______
- მიმაჩნდ ა , რომ _______, მაგრამ უკვე ვფიქრობ, რომ_______
- ვაკეთ ებდი _______, მაგრამ ახლ ა გავაკეთებ ისე, რომ _____
დამატებითი სარგებელია ამგვარ აქტივობათა წლის შუაში გამოყენებაც იმის გასარკვევად, პოზიტიურად იცვლება ბავშვების აზრები თუ ნეგატიურად.
ყოველთვის უნდა გვახსოვდეს, რომ პირველი შთაბეჭდილება უმნიშვნელოვანესია, ამიტომ საკლასო ოთახის დეკორაცია აუცილებლად მიიპყრობს სკოლაში დაბრუნებული მოსწავლეების ყურადღებას და, იმავდროულად, მათ ფიქრის საშუალებასაც მისცემს. შევავსებინოთ კითხვარები საკლასო დეკორაციების შესახებ სხვადასხვა ასპექტის მოსანიშნავად. ერთად ვიმსჯელოთ განსხვავებებზე, რომლებიც შეამჩნიეს, ან ვკითხოთ, რას დაამატებდნენ, ჩვენს ადგილას რომ ყოფილიყვნენ.
მორის ჯ. ელიასის ყველა ეს რჩევა საინტერესოა და მოწაფეთა სასწავლო პროცესით დაინტერესების, მასში ჩართულობისა და თანამონაწილეობის წინაპირობაა. აკი არისტოტელეც ამბობს, რომ „კარგი დასაწყისი საქმის ნახევარია“. ჰოდა, დავიწყოთ პოზიტიურად და სასურველი შედეგიც აუცილებლად მოვა.
გამოყენებული ელექტრონული რესურსი:
https://www.edutopia.org/blog/helping-students-start-year-positive-mindset-maurice-elias
