ვიდრე სხვები იფიქრებენ, საკუთარ ვარაუდს გაგიზიარებთ… დიახ, დიუმას ცნობილი ფრაზით – „ერთი – ყველასათვის, ყველა-ერთისათვის „ -არის შთაგონებული ჩვენი მეთოდის პირობითი სახელწოდება. რატომ გადავწყვიტეთ საყოველთაოდ აღიარებული ნათქვამის პერიფრაზირება? ჩვენი წერილი, ვფიქრობთ, ნათლად გაგვცემს ამ კითხვაზე პასუხს.
პრაქტიკოსი მასწავლებლები დაგვეთანხმებიან, რაოდენ რთულია მთელი კლასის ჩართვა გაკვეთილის ყველა ეტაპზე. როგორც წესი, აქტიური, წარმატებული მოსწალეები არიან აქტივობების „გმირები“, დანარჩენები ან პასიურად ერთვებიან, ან სულაც პროცესისგან თავის არიდებას ამჯობინებენ. ამას გაკვეთილის შეფასებისას უფრო ვხვდებით. ძალიან მწარე და შემარცხვენელია იმაზე ფიქრი, რომ მოსწავლემ მოახერხა, გამოეტოვებინა მთელი გაკვეთილი. ამის თავიდან ასარიდებლად დიდი ოსტატობა, მეთოდების მრავალფეროვნება , სხვადასხვა სახის აქტოვობების მოფიქრება, განსხვავებული სირთულის დავალებების შერჩევა გვიხდება.
გაკვეთილის მიზანი-მთელი კლასის ჩართულობა სასწავლო მიზნის მისაღწევად.
გაკვეთილის მეორე ეტაპზე კლასს ვაძლევთ დავალებას წყვილებში მუშაობისთვის.ვირჩევთ მთლიანად შესწავლილი ნაწარმოების ან რომელიმე ეპიზოდის გმირს,ან სულაც ბუნების სურათს ან გმირის სახლ-კარს დასახასიათებლად.შევარჩევთ პირველ წყვილს, მაგალითად, მარჯვენა რიგის 1-ლი მერხიდან. წყვილის ერთი-ერთი წევვრი ასახელებს გმირის თვისებას, მე-2 წევრი კი,ტექსტის გამოყენებით, ასაბუთებს ამ თვისებას.მეწყვილეს უფლება აქვს, დასაბუთება შეავსოს სხვა დეტალებით, რომ იყოს უფრო შთამბეჭდავი და დამაჯერებელი. ყველა წყვილი ცდილობს, რომ აღმოუჩინოს გმირს საინტერესო თვისება და დაასაბუთოს ის. გმირის სხვა თვისებებს, ამავე მეთოდით, აგრძელებენ სხვა წყვილები, ვიდრე არ ამოიწურება მისი თვისებრივი მახასიათებლები. შეიძლება მოსწავლეები დავაწყვილოთ საკლასო ჟურნალის სიის მიხედვით, მაგრამ უმჯობესია გვერდიგვერდ მსხდომნი დავაწყვილოთ და ჩართულობა უზრუნველვყოთ თანმიმდევრობით, მიმდევრობით მდგარი მერხების მიხედვით.
ყველა მომდევნო წყვილს აქვს უფლება,ტექსტის დეტალებით ან საკუთარი მსჯელობით შეავსოს წინა წყვილის პასუხი.ამისთვის მას დამატებითი 1 ქულა ენიჭება.
წყვილის სამუშაო ფასდება 3 ქულით. 1 ქულა ენიჭება გმირის თვისების სწორად გამოკვეთაში, ხოლო 2 ქულა-მის დასაბუთებაში.
10 ქულას იმსახურებენ იმ წყვილის წევრები, რომლებიც მოიპოვებენ 3+1 შეფასებას, საკუთარი დავალების გარდა, აზუსტებენ ან ავსებენ წინა წყვილის პასუხებსაც.
ასევე, 10 ქულას იმსახურებენ იმ წყვილის წევრები, რომლებიც, პედაგოგის დაკვირვებით,დასახასიათებელი გმირის სწორად გამოკვეთილ თვისებას ამომწურავად დაასაბუთებენ.
მეთოდი „გამოვცადეთ“ VIII კლასში. დავასრულეთ აკაკი წერეთლის ისტორიული პოემის, „თორნიკე ერისთავის“, ტექსტის შესწავლა. ვიდრე მოსწავლებს საშინაო დავალებად მივცემდით მთავარი გმირის, თორნიკეს, დახასიათებას, ჩვენი მეთოდის წყალობით, მთელი კლასის ჩართულობით,ზეპირად დავახასიათეთ გმირი. კლასი გაკვეთილზევე მოემზადა საშინაო წერითი დავალების შესასრულებლად. ეს დადასტურდა მომდევნო დღის გაკვეთილზე-საშინაო დავალებები იყო უაღრესად საინტერესო, ინფორმაციული, ტექსტობრივი დეტალებითა და არგუმენტებით გაჯერებული.
ეს მეთოდი, მცირედი მოდიფიკაციით (ინდივიდუალური მუშაობით), გამოვიყენეთ VII კლასში, ილია ჭავჭავაძის „კაცია-ადამიანის“ I თავის შინაარსი დეტალურად გადმოვეცით მთელი კლასის ჩართულობით.
დავალება ასეთია: 1-ლი მოსწავლე იწყებს შინაარსის თხრობას ეპიზოდის პირველი ფაქტით ან მოვლენით. დანარჩენები აგრძლებენ, ვიდრე არ გასრულდა მოცემული ტექსტის შინაარსი. ყოველი მომდევნო მოსწავლის მიზანია, გაიხსენოს და გადმოსცეს წინამორბედის მიერ ნაამბობის მომდევნო ამბავი.გარდა ამისა, მას შეუძლია წინა ეპიზოდი შეავსოს დეტალებით და მოიპოვოს დამატებითი 1 ქულა.
10 ქულას იმსახურებს ის მოსწავლე, რომელიც თავის 1 ქულასთან ერთად, დამატებით ქულასაც მოიპოვებს. ასევე, 10 ქულას იმსახურებს ის მოსწავლე, რომლის მიერ ნაამბობი ეპიზოდი სრული, დეტალური და ამომწურავია.
გაკვეთილის ეს ეტაპი გამოდგა ძალიან საინტერესო,სახალისო. რაც მთავარია, კლასი მზად იყო საშინაო წერითი დავალების შესასრულებლად:დაყავით ტექსტი ეპიზოდებად; გამოკვეთეთ ერთ-ერთი ეპიზოდის მთავარი პრობლემა და დაურთეთ თქვენეული კომენტარი. დავალება კლასმა ხარისხიანად და საინტერესოდ შეასრულა. არც ერთი მოსწავლე არ მოსულა დავალების გარეშე. ნამუშევრის წაკითხვის დროს ისინი განმარტავდნენ, მათ მიერ შერჩეული ეპიზოდი წინა გაკვეთილზე რომელმა მოსწავლემ გაიხსენა. ეს იყო ნამდვილი უკუგება,გამოხმაურება, შედეგი.
მაშ, ასე- რატომ დავარქვით ჩვენს მეთოდს „ყველა-ყველასათვის“?
პირველ რიგში, ეს სახელწოდება უკლებლივ ყველა მოსწავლის ჩართულობას გულისხმობს, რაც, ვფიქრობთ, გაკვეთილის მთავარი ღირსებაა, დადებითი მხარეა.
გარდა ამისა, მოსწავლეები (წყვილები) ერთმანეთს „ეხმარებიან“ ქულების მოპოვებაში (ყოველი მომდევნო ყურადღებით უსმენს წინას,ცდილობს უპოვოს ხარვეზი, რათა ის თავად გამოასწოროს და მოიპოვოს დამატებითი ქულა). ეს,მართალია, ერთგვარი გარეგანი მოტივაციაა, მაგრამ შინაგანი განწყობისა და სწრაფვის მატებასაც უწყობს ხელს მეტი წარმატების მოსაპოვებლად, გამოცდილების დასაგროვებლად.
დიახ, მთელი კლასის ჩართულობა არის პედაგოგის ერთ-ერთი მთავარი საზრუნავი. ჩვენ სულ ახალ-ახალი გზები თუ საშუალებები უნდა მოვიძიოთ, რათა საგაკვეთილო პროცესის მონაწილე იყოს არა ნაწილი,არამედ ყველა.
ნინო ბილიხოძე
ქ.ოზურგეთის ნოდარ დუმბაძის სახელობის მე-2 საჯარო სკოლის ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი
