სამშაბათი, მარტი 19, 2024
19 მარტი, სამშაბათი, 2024

ტექსტში ცხოვრება

წიგნები, გმირები, რომლებსაც ჩვენ წლების თუ რაღაც დროის შემდეგ ვუბრუნდებით, მუდმივად სახეცვლილი გვხვდებიან. ეს, რა თქმა უნდა, მეტაფორულად რომ ვთქვათ, თორემ ვიცვლებით ჩვენ. შეხედულებები, აზრები, იდეები, სურვილები გვეცვლება.

ნებისმიერ სასკოლო ასაკში ძალიან დიდი სისწრაფით ხდება მოსწავლეების შეხედულებების ცვალებადობა, ვიდრე ეს შემდგომ ასაკობრივ პერიოდებში. ტექსტები, რომლებსაც მათთან განვიხილავთ ეროვნული სასწავლო გეგმის მიხედვით, სულ სხვაგვარად იქნება აღქმული რამდენიმე წლის შემდეგ. თუმცა არის ერთი საკითხი. აღქმული იქნება, თეორიულად თუ ვიტყვით, თორემ რეალურ ცხოვრებაში უბრუნდებიან კი მოსწავლეები ტექსტებს?

რა უნდა გააკეთოს ამისთვის მასწავლებელმა? პირველ რიგში ალბათ საჭიროა, რომ ლიტერატურა დაანახოს მოსწავლეს არა როგორც ცალკეული ტექსტების გროვა, არამედ როგორც ერთი უწყვეტი პროცესი თავისი ლოგიკურობით, თუ ალოგიკურობის ლოგიკით. ამ შემთხვევაში აუცილებელიც კი გახდება, რომ მან გაიხსენოს, ისევ გადაშალოს, წაიკითხოს წარსულში ნასწავლი ტექსტები, რათა რომელიმე ახალთან გაავლოს პარალელები და სხვადასხვა მხრივ განიხილოს.

მეორე მოტივატორი შესაძლოა იყოს დღიურის წარმოება, სადაც მოსწავლე ჩაიწერს განვლილი ტექსტებიდან მისთვის საინტერესო ფრაზებს, მოქმედ პირებს, რაც მთავარია, საკუთარ შეხედულებებსა და აზრებს კონკრეტულ ნაწარმოებზე. ასე მას უფრო გაუადვილდება, სწრაფად მოიძიოს განვლილ მასალაში საჭირო ინფორმაცია და აკონტროლოს საკუთარი შეხედულებები. საკუთარ ნაწერს – დღიურს ადმიანი უფრო ხშირად უბრუნდება გადასახედად, ვიდრე დიდ ტომებს, წიგნებს, სადაც ყველაფერი ვრცლად წერია და ჭირს მოკლე დროში გადახედვა. დღიურის წარმოება მას ასევე განუვითარებს სხვა უნარებსაც – თხრობის, მსჯელობის, ლოგიკური თანმიმდევრულობის, დამოუკიდებლობის და ა.შ.

მესამე ვარიანტად შეგვიძლია გამოვიყენოთ საზაფხულო თუ ზამთრის არდადეგებზე კლასგარეშე კითხვა. ვთხოვოთ მათ, რომ გადახედონ, წაიკითხონ ის ნაწარმოებები, რაც გასულ წლებში ისწავლეს და სკოლაში დაბრუნებულებმა ზეპირსიტყვიერად ან წერილობით წარადგინონ საკუთარი მოსაზრებები; რაზე შეეცვალათ აზრი, პერსონაჟზე, მოვლენაზე, ავტორზე.

გმირები, რომლებიც ტექსტებში არიან ჩვენით მანიპულირებენ, ჩვენ არ ვცვლით მათ. ისინი გვცვლიან ჩვენ. დაახლოებით ისეა, რომ ერთ კონკრეტულ ნივთს შუქის დაცემის და ჩრდილის მიხედვით უყურო. ნივთი მუდმივად იგივე იქნება, შენ კი შეიძლება სხვადასხვა საგნად აღიქვა. ალბათ ასე ვითარდება ხედვა, აზროვნება.

ახალი ტექსტის აღქმის დროს მოსწავლეს გაუჭირდება იმის ანალიზი, თუ რა შეიცვალა მის ხედვებში, რადგან პირველად ეცნობა კონკრეტულ ნაწარმოებს.თუმცა როდესაც უკვე განვლილს და გააზრებულს თავიდან წაიკითხავს, აუცილებლად აღმოაჩენს ცვლილებებს საკუთარ თავში და ნახავს, რომ თითქოს სტატიკური გმირები, იმით, რომ ტექსტი არ იცვლება და მუდმივად რჩება იმ ნარატივად, რაც არის, გვცვლიან ჩვენ, თვითონ კი მუდმივად ისინი არიან, რაც იყვნენ – ჩვენი ახალ-ახალი „მეს“ ამრეკლი სარკეები.

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი