ლიტერატურული დღიური

დამთავრდა სასწავლო წელი. მოსწავლეებმა ქართული ენისა და მასწავლებლებისგან მიიღეს ჩამონათვალი იმ ნაწარმოებებისა, რომლებსაც ზაფხულის არდადეგებზე უნდა გაეცნონ. მასწავლებლებს იმედი აქვთ, რომ სექტემბერში გაკვეთილებზე მობრუნებული მოსწავლეები, დოჩანაშვილის არ იყოს, „ოდნავ იმაზე უკეთესები იქნებიან“, ვიდრე ამ ტექსტების წაკითხვამდე იყვნენ. სექტემბერში კი უცილობლად დაისმება ორი მარადიული სასექტემბრო კითხვა – როგორ გაატარე ზაფხულის არდადეგები და რა წიგნები წაიკითხე.

ხშირად შემიმჩნევია, რომ წაკითხული წიგნების შესახებ საუბრისას მოსწავლეები არ ან ვერ ასახელებენ ავტორებს, სათაურებს, პერსონაჟებს და უმეტესწილად, ნაცვალსახელების გამოყენებით ცდილობენ ნააზრევის გადმოცემას.

შემიმჩნევია ისიც, რომ ვიღაცები იოლად ცდილობენ ფონს გასვლას და ან სულაც წაუკითხავ წიგნს ასახელებენ ჩამონათვალში, ანაც კლასელისგან მოსმენილი მოკლე შინაარსით კმაყოფილდებიან.

დასახელებული უსიამოვნებების პრევენციის მიზნით, მასწავლებლებს ვთავაზობ მოსწავლეებისთვის წასაკითხი წიგნების ჩამონათვალთან ერთად მათთვის ერთი სასარგებლო და ამავდროულად საინტერესო დავალების მიცემასაც. სთხოვეთ მათ ლიტერატურული დღიურის წარმოება.

ლიტერატურული დღიურის წარმოება ეხმარება მოსწავლეს:

• დაიხსომოს წაკითხული წიგნის ავტორი, სათაური, სიუჟეტი;
• გაეცნოს მწერლის ბიოგრაფიას, მოღვაწეობის ეპოქას;
• გადმოსცეს წაკითხულით აღძრული შთაბეჭდილებები წერილობით;
• წარმოადგენოს პრობლემა, რომელიც დაინახა ნაწარმოებში;
• გააკრიტიკოს ან გაიზიაროს ავტორის (პერსონაჟების) თვალსაზრისი ამა თუ იმ სიტუაციასა და მოცემულობაში;
• გამოხატოს პერსონაჟთა მიმართ საკუთარ დამოკიდებულება წერილობით;
• იმსჯელოს იმის შესახებ, რა იყო კონკრეტულ ნაწარმოებში მისთვის მისაღები და რა – მიუღებელი;
• მიეჩვიოს შესაბამისი ადგილების დამოწმებას საკუთარი აზრის დასასაბუთებლად;

ლიტერატურული დღიურის ფორმა:

რაიმე განსაკუთრებული მოთხოვნები ლიტერატურული დღიურის წარმოების ფორმის მხრივ არ არსებობს. მოსწავლეებმა შეიძლება აიღონ ჩვეულებრივი რვეული, თაბახის ფურცლები, ბლოკნოტი. მთავარი პირობაა, რომ მათ შეძლონ ყოველდღიურად კითხვის ჩვევის გამომუშავება და წაკითხვისთანავე შესაბამისი ჩანაწერის გაკეთება დღიურში. სავალდებულოა ჩანაწერების გაკეთებამდე ავტორის სახელის, გვარის და ნაწარმოების სათაურის აღნიშვნა. ასევე თარიღის და წაკითხული გვერდების მითითება.

შაბლონი

მასწავლებელმა კლასის ან მოსწავლეთა ინდივიდუალური საჭიროების გათვალისწინებით შეიძლება წინასწარ შეადგინოს კითხვარი ან ცნობარი. მაგალითად, თუ რომელიმე მოსწავლეს სჭირდება წაკითხულის გააზრების უნარის განვითარება, მისი დავალება შეიძლება იყოს დღის განმავლობაში წაკითხული ტექსტიდან ერთი აბზაცის გადმოცემა საკუთარი სიტყვებით ან მოცულობითი აბზაცის გადმოცემა 10 ( და მხოლოდ 10)წინადადებით…

სურვილის შემთხვევაში, შესაძლებელია ასევე წინასწარ შაბლონის დამზადება და მოსწავლეებისთვის დარიგებაც. დაწყებით კლასებში წინასწარ შედგენილი შაბლონით მუშაობა, შესაძლოა, მეტად ეფექტიანი გამოდგეს.

უფროსკლასელებისთვის მიზანშეწონილი იქნება ექსტრატექსტუალური ცოდნის გასააქტიურებელი მითითებების მიცემაც.

შაბლონის ნიმუში

გთავაზობთ შაბლონის ნიმუშს. მოცემული ჩამონათვალი სასურველია შეივსოს ან პირიქით, შემოკლდეს კლასის ინდივიდუალური თავისებურებების გათვალისწინებით:

ლიტერატურულ დღიურში უნდა იყოს შემდეგი მონაცემები:

ავტორის სახელი, გვარი (*სავალდებულო გრაფა)

ნაწარმოების სათაური *

გვერდების რაოდენობა*

ნაწარმოების გვარი/ჟანრი*

ავტორის სადაურობა*

ნაწარმოების დაწერის თარიღი ( ექსტრატექსტუალური ცოდნის გასააქტიურებლად ისტორიული ცნობების მოპოვება იმ ეპოქის ან კონკრეტულად დაწერის თარიღის მიხედვით)

ნაწარმოებში აღწერილი ეპოქა, გეოგრაფიული მდებარეობა, ისტორიული მოცემულობა…

მთავარი გმირები * ( შესაძლებელია უბრალოდ, ჩამონათვალის გაკეთება პერსონაჟების ვინაობის გათვალისწინებით (-ის ძმა, -ის შვილი…) ან მოკლე ანკეტური მონაცემების გაკეთება, მათი გარეგნული თუ ხასიათობრივი თავისებურებების მიმოხილვა, შესაბამისი ეპიზოდების გვერდების დამოწმება. მაგალითად, ამა და ამ პერსონაჟის მზაკვრობასა და ფლიდობაზე იხ. გვ. N…)

სიუჟეტი

რეცენზია

ყველაზე დასამახსოვრებელი ეპიზოდების მოკლე შინაარსი

განსაკუთრებული ციტატები, ფრაზები, გამონათქვამები

ლიტერატურული დღიური საინტერესო მასალაა მომდევნო წლებში საკუთარი განვითარებაზე, გემოვნებასა და ღირებულებებზე დასაკვირვებლად. მოსწავლეები აღმოაჩენენ, რომ ის, რაც მნიშვნელოვნად ან განსაკუთრებულად ეჩვენებოდათ წინა წლებში, ნაკლებად მნიშვნელოვნად ეჩვენებათ ახლა ან პირიქით. ისინი თვალნათლივ დაინახავენ და გაიაზრებენ საკუთარი ლიტერატურული გამოცდილების გზას,  აითვისებენ და განივითარებენ წაკითხულის გაგება-გააზრების მნიშვნელოვან უნარს, მიეჩვევიან სხვადასხვა ეპოქაში შექმნილი ტექსტების სოციალური,კულტურული და ისტორიული კონტექსტის გათვალისწინებას.

ლიტერატურული დღიური ხელს შეუწყობს ასევე კრიტიკული აზროვნების, კითხვის, აკადემიური წერის, საკუთარი თვალსაზრისის გადმოცემისა და დასაბუთების უნარ-ჩვევების განვითარებას.