საქართველოში ,,კომბლეს“ თაობებს უყვებოდნენ. მიყვებოდნენ მეც. თავადაც ვუყვებოდი საკუთარ შვილებს. იმედი მაქვს, ისინიც გადასცემენ თავიანთ პატარებს იმ დიდ იდეას, რომელიც ჩვენმა წინაპრებმა დაწურულად, მარტივად, ბავშვისთვის გასაგები ენით გამოთქვეს.
დიდი იდეა კი სიკეთის მარადიულობის რწმენაა. ,,კომბლეს’’ მთავარი პერსონაჟი, როგორც სათაური მიგვითითებს, კომბლეა. კომბლე კომბლის მფლობელია. სიმბოლურად კომბლის, ანუ კვერთხის ფლობა ძალაუფლების ქონას გამოხატავს. მოვიტანთ კვერთხის ეფრემ მცირისეულ განმარტებას: ,,კუერთხ ღმრთისა ეწოდების ოდესმე გუემასა, რომელსა მოაწევს განსასწავლელად უგუნურთა და ოდესმე ნუგეშის-ცემასა, რომელსა მოავლინებს განსაძლიერებლად უძლურთა. და კუალად, ამათ ყოველთაგან კიდე, კუერთხ ეწოდების ძელსა საუფლოისა ჯუარისასა, რომელი მიიღო სასწაულად მთავრობისა, გან-რაი-ვიდოდა მთავრობათა და ხელმწიფებათა ბნელისათა. [დობორჯგინიძე, 1998, გვ. 47]. კვერთხი და კომბალი სინონიმებია, მაგრამ ეს უკანასკნელი, როგორც ჩანს, ბუნებრივია სახალხო მეტყველებისთვის. შესაბამისად, ის ბავშვებისათვის უფრო გასაგები ფორმა უნდა ყოფილიყო.
,,კომბლე კომბლებს თლის და ჭერში აწყობს“, – ამ ფრაზით მთხრობელი მიანიშნებს ადრესატს, რომ კომბლე მარადიული ძალაუფლების მქონეა. კომბლების ჭერში დაწყობა არ არის ერთჯერადი ქმედება, არ მთავრდება. ჭერი ზეცის სიმბოლოდ შეიძლება გავიგოთ. ძველ ქართულ საცხოვრისებში ის სწორედ ასეა გააზრებული: ,,დედაბოძს უჭირავს თავის ბეჭზე სახლის ჭერი, როგორც ატლასს ცის თაღი. ამიტომაც იგი განასახიერებს ცისა და მიწის კავშირს, სამყაროს ღერძს“ [ზ. კიკნაძე, 2007წ., გვ. 69]. გამოდის, რომ კომბლე არ არის ჩვეულებრივი ადამიანი. ის კეთილი მწყემსია. ასე მოიხსენიებს მაცხოვარიც საკუთარ თავს: ,,მე ვარ მწყემსი კეთილი: მწყემსმან კეთილმან სული თვისი დადვის ცხოვართათვის“ ( იოანე. 10,11). კომბლეც სახარებისეული იდეის მატარებელია. იგი ცხვრებს უშვებს თავისი წიაღიდან, ,,წყალობის სახლიდან“ იმ სამყაროში, რომელშიც სიკეთისა და ბოროტების ჭიდილია. კომბლეს წიაღიდან გამოსვლა სამოთხიდან გამოდევნას ჰგავს, თუმცა ბავშვს ცოდვით დაცემასა და ტანჯვაზე ზღაპარი არაფერს ეუბნება. ცხოველებთან ცხვრების შეხვედრის სიმძაფრეც საკმარისია მისი სათუთი ბუნებისთვის. ბოროტება ზღაპარში მტაცებელი ცხოველებით გამოიხატება. ისინი მსხვერპლს ეძებენ, მაგრამ ცხვრებს კომბლეს სახელი იცავს:
,,- ცხვრებო, ცხვრებო, ვისი ხართო?
– ვისიო და კომბლესიო.
– გვეშინია თქვენი კომბლესიო.“
თუმცა მგელი კადნიერდება, კომბლეს სახელს არად აგდებს და ცხვრებს გადასანსლავს. ,,სამსხვერპლო ქვეყანას“ მხსნელი სჭირდება. ცხვრების მომლოდინე კომბლე მხარზე კომბალს გაიდებს და მათ საძებნელად გაემართება. კომბლესა და ცხვრებს შორის გაწყვეტილი კავშირი თავად კომბლემ უნდა აღადგინოს, ისევე, როგორც ადამის მოდგმასა და ღმერთს შორის კავშირი – ქრისტემ.
კომბლეს წინაშე ძრწიან ბოროტი ძალები. მელა, დათვი და უკვე მგელიც კი ვერ ამხელენ, რომ ცხვრები ნახეს. მგელს ,,ჩიჩია“ ამხელს. მისი სტომაქი, საიდანაც კომბლემ ცხვრები უნდა ამოიყვანოს, შესაძლოა, ჯოჯოხეთის სიმბოლოდ გავიაზროთ. კომბლე ზღაპარში იქცევა არა როგორც მსხვერპლის გამღები, არამედ – ძალაუფლების მქონე (ეს შემთხვევითი არ უნდა იყოს. ბავშვს ამით დაცულობის განცდა უძლიერდება). იგი მგლის სტომაქს კვეთს და გათავისუფლებულ ცხვრებს შინ მიერეკება. ეს „შინ“ უკვე მარადიული სამყოფელია, ,,წყალობის სახლია“, რომელშიც არ არსებობს ბოროტება.
ამავე დროს მნიშვნელოვანია ისიც, რომ ზღაპარ ,,კომბლეს“ თითქმის დინამიკური დიალოგები ლექსიკის შესწავლის თვალსაზრისით ლექსის ეფექტს იძლევა, ადვილად ამახსოვრდებათ ბავშვებს და მათ მეტყველება-აზროვნებას აუმჯობესებს.
,,კომბლე’’, ვფიქრობთ, ბავშვთა ადრეულ ასაკში, დაახლოებით ხუთ წლამდე, მოსაყოლი ზღაპარია. ამ პერიოდში აუცილებელია, ბავშვმა დაცულად იგრძნოს თავი, რომ ჩამოუყალიბდეს ის საბაზისო ემოციები, რომლებიც მნიშვნელოვანია ჯანსაღი ფსიქიკისათვის.
გავიხსენოთ მასლოუს თეორია, რომლის მიხედვითაც ფიზიოლოგიური მოთხოვნილებების შემდეგ უსაფრთხოება, დაცულობა დგას. ,,კომბლე“ ბავშვში სწორედ ამ განცდას აძლიერებს. ეს აუცილებელია იმ მწვერვალისაკენ მიმავალ გზაზე, რომელსაც თვითრეალიზაცია ჰქვია. თუმცა ბავშვმა უნდა გააცნობიეროს, რომ მის გარშემო არ ტრიალებს სამყარო და ის სხვა წევრებთან ერთად სოციუმის ერთ-ერთი წევრია. ბავშვმა ძველ გამოცდილებას უნდა დაამატოს ახალი. თანდათან ისწავლოს დამოუკიდებლად მოქმედება და გარედან კი არ ელოდოს ხსნას, თავად გახდეს აქტიური, ინიციატივიანი და მებრძოლი. ამ უნარების ჩამოსაყალიბებლად ზღაპრების გუდაში უკვე სხვა მასალა მოგვეპოვება.
გამოყენებული მასალა:
- ზ. კიკნაძე, ქართული მითოლოგია, 2007წ.
- ნ. დობორჯგინიძე, ფსალმუნთა გამოკრებული თარგმანება და ძველი ქართული ლინგვისტური აზროვნების საკითხები. (საკანდიდატო დისერტაცია), 1998 წ.
3. ადამიანის მოტივაციების თეორია (მასლოუს საჭიროებების იერარქია )
https://geosexmd.com/2011/12/12/%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%90%E1%83
- იოვანეს სახარება, ქართული ოთხთავის ორი ბოლო რედაქცია, ივ. იმნაიშვილის გამოცემა, თბ. 1979.
https://drive.google.com/folderview?id=0B8_Iezla0_7ENklIWjFkcDUxN28&usp=sharing
